فهرست مطالب :
بیماری بی اختیاری ادرار ، موضوعی است که بسیاری ترجیح می دهند در سکوت بر آن حاشا کنند ، اما اثرات آن بر زندگی روزمره نمیتواند نادیده گرفته شود. این مشکل ، که گریبان گیر جسم و روح فرد میشود ، میتواند منجر به شرمساری ، انزوای اجتماعی و کاهش کیفیت زندگی افراد شود. در حالی که برخی ممکن است آن را به عوامل طنزآمیز بچسبانند ، برای درک عمق معضل و روشهای مقابله با آن باید به دور از تمسخر ، با دید جدی به بیاختیاری ادرار نگریست. از آغاز تاریخ ، این بیماری به عنوان یک تابو شناخته شده بود ، اما حقیقت این است که میلیونها نفر در سرتاسر جهان با آن دست و پنجه نرم می کنند. این یک بیماری است ، نه نشانه ای از بی توجهی یا کمبود اراده ، بنابراین ، وقت آن رسیده که با نگاهی نو و بدون قضاوت ، به گفتگو در مورد آن بپردازیم و راههایی برای بهبود کیفیت زندگی مبتلایان بیابیم.
تعریف بی اختیاری ادرار
بی اختیاری ادرار چیست و چگونه رخ می دهد؟
بی اختیاری ادرار در واقع اختلالی است که در آن به صورت ناخواسته ادرار فرد به بیرون نشت می کند. این عارضه یک موضوع بسیار رایج است که افراد بسیاری در دنیا با آن درگیر می باشند. این بیماری با آنکه در بدترین شرایط نیز پیامدهای خطرناکی ندارد ولی بر کیفیت زندگی ، طیف بزرگی از افراد اثرات منفی و زیانباری خواهد داشت به طوری که ممکن است افراد را در زندگی شخصی دچار مشکلات عدیده و در اجتماع دچار افسردگی ، سرخوردگی ، کاهش اعتماد به نفس و اختلالات روحی نماید. بسیاری از افرادی که به ما مراجعه می کنند عنوان می کنند که ما چندین سال است که از ترس نشت ادرار و عدم وجود امکانات در مسیرها ، به مسافرت های برون شهری نرفته ایم.
این معضل بیشتر از اینکه به جسم افراد صدمه وارد کند در طولانی مدت به روح و روان ایشان آسیب می زند.
بسیاری از افراد گمان می کنند کسانی به بی اختیاری ادرار مبتلا هستند که هیچ کنترلی روی عمل دفع ادرار خود نداشته و باید همیشه از پوشک بزرگسالان استفاده کنند.
- در صورتیکه افراد بسیار زیادی هستند که با عطسه و سرفه یا خندیدن دچار ریزش و نشت ادرار میشوند.
این گروه از افراد مبتلا به نوعی از بی اختیاری ادرار به نام بی اختیاری استرسی هستند که در واقع با افزایش فشار داخل شکمی ایجاد میشود.
- گروه دیگری از افراد هستند که پس از احساس دفع باید بلافاصله به سرویس بهداشتی برسند و اگر سرویس بهداشتی در دسترس نباشد دچار ریزش و نشت ادرار میشوند. این گروه از افراد هم دچار نوعی از بی اختیاری ادرار به نام بی اختیاری اورژانسی هستند.
مهمترین نکته این است که همه این افراد با انجام چند جلسه فیزیوتراپی تخصصی عضلات کف لگن و انجام تمرین درمانی تخصصی و ورزش های اختصاصی به راحتی درمان و مشکل شان به طور کامل رفع خواهد شد.
علائم ابتلا به بی اختیاری ادرار
نشانه های بروز بی اختیاری ادرار چیست؟
یکی از علائم و نشانه های اختلال بی اختیاری ادرار و مشکلات در دفع ادرار که با افزایش سن افراد نیز شایع تر می گردد می تواند شامل یک یا همه موارد ذیل باشد :
- خروج ناگهانی ادرار : افراد ممکن است بدون کنترل و آگاهی ، دفع ناگهانی ادرار را تجربه کنند. این ممکن است یکباره یا مستمر باشد.
- عدم کنترل بر روی ادرار : افراد در حین بروز بی اختیاری ادرار قادر به کنترل خروج جریان ادرار نبوده و ادرار بدون نیاز یا میل به تخلیه ، به بیرون می جهد.
- تکرار بی اختیاری : در برخی موارد ، بروز بی اختیاری ادرار ممکن است به صورت متناوب و تکرار شونده باشد. فرد ممکن است در طول روز چندین بار تحت تأثیر بی اختیاری ادرار قرار بگیرد.
- دفع آهسته ادرار : خروج بسیار آهسته ادرار یا قطره قطره دفع شدن ادرار را هم بعد از تکرار آن باید جدی گرفت.
- دفع ادرار با توسل به زور : فشار آوردن و زور زدن برای خروج ادرار هم یکی از مهمترین نشانه های شروع این بیماری است.
- قطع و وصل شدن ادرار :قطع و وصل مکرر در دفع ادرار یکی از نشانه های شایع شروع بیماری بی اختیاری ادرار می باشد.
- اتمام ناقض ادرار : بروز مشکلات عدیده بعد از دفع ادرار ، مانند احساس زمانی که مثانه به طور کامل تخلیه نشده باشد یا دفع یا نشت چند قطره ادرار بعد از اینکه فکر می کنید کارتان تمام شده است.
- ایجاد معضلات روانی : بروز بی اختیاری ادرار می تواند تأثیرات روانی نیز داشته باشد. فرد ممکن است احساس ناامنی ، شرمساری ، افسردگی یا عدم رضایت را تجربه کند. که این موضوع خصوصاً در کودکان بسیار شایع می باشد.
- احساس تهوع : در برخی موارد ، بروز بی اختیاری ادرار می تواند با احساس تهوع همراه باشد. فرد ممکن است احساس کند که ادرار به طور ناگهانی و ناخواسته از او خارج می شود.
علل ابتلا به بی اختیاری ادرار
دلیل بروز بی اختیاری ادرار چیست؟
- علت بی اختیاری استرسی عموماً نتیجه اختلال در کارکرد اسفنکتر مجرای ادرار و یا ضعف و آسیب به عضلات کف لگن می باشد ، وظیفه این عضلات جلوگیری از نشت ادرار می باشد.
- علت بی اختیاری فوریتی (اورژانسی) معمولاً در نتیجه فعالیت بیش از حد و عدم کنترل عضلات دترسور است که مثانه را مدیریت می کنند.
عضله دترسور مثانه یکی از عضلات موجود در مثانه است. این عضله به صورت حلقوی دور مثانه قرار گرفته است و وظیفه آن کنترل خروج ادرار از مثانه است. اعصاب حسی بعد ایجاد کشش و بزرگ شدن دیواره مثانه پیامی به ساقه مغز ارسال و سپس دستور یا پیام اعصاب عملکرد حرکتی از نوع پاراسمپاتیک از راه اعصاب لگنی به عضله دتروسور مثانه می رسد. وقتی عضله دترسور مثانه منقبض میشود ، ادرار در مثانه نگه داشته می شود. در زمانی که عضله دترسور مثانه کشیده و آزاد میشود ، ادرار به صورت طبیعی از مثانه به بیرون می جهد. این عضله قادر است به صورت ارادی منقبض و کشیده شود. وظیفه اصلی عضله دترسور مثانه ، کنترل و تنظیم جریان ادرار در مثانه است تا ادرار به موقع و در شرایط نرمال از بدن خروج یا ورود کند. عضلات کف لگن از مثانه محافظت کرده و پیشابراه را بسته نگه می دارند. به این ترتیب ، عضله دترسور به عنوان یک عضله کلیدی در حفظ کنترل و کارکرد صحیح سیستم ادراری بدن و نگهداری از سلامت مثانه نقش مهمی بازی می کند.
- علت بی اختیاری سرریز یا تکرر ادرار ، اغلب به دلیل عفونت یا انسداد در مثانه افراد ایجاد می شود که این موضوع باعث شده که از تخلیه کامل ادرار جلوگیری و احساس وجود ادرار در مثانه را به وجود می آورد.
- علت بی اختیاری کامل ممکن است به دلیل مشکل در مثانه از بدو تولد ، آسیب به نخاع و ستون فقرات باشد.
- موارد دیگری که می توانند مخاطرات بی اختیاری ادرار را افزایش داده یا علت آن شوند به شرح زیر می باشد :
- قرارگیری در سانحه تصادف اتومبیل ، آسیب های ورزشی و پرتاب از بلندی
- قرارگیری در موقعیت بارداری و انجام زایمان طبیعی
- افزایش بیش از اندازه وزن
- ژنتیک و سابقه خانوادگی بی اختیاری و شب ادراری
- افزایش سن – اگرچه بی اختیاری بخشی اجتناب ناپذیر از پیری نیست.
- ابتلا به فیستول (سوراخ کوچک یا تونلی که می تواند بین مثانه و ناحیه مجاور ایجاد شود.)
- انجام جراحی پروستات در آقایان
ریسک های احتمالی ابتلا به بی اختیاری ادرار
چه مواردی باعث بروز مشکلات کنترل مثانه در زنان می شود؟
برخی از رویدادهای زندگی و مشکلات سلامتی می تواند با تضعیف عضلات کف لگن منجر به بی اختیاری استرس در زنان شود ، مشکلات کنترل مثانه در زنان ممکن است به علت عوامل مختلفی رخ دهد. در زیر برخی خطرات منجر به بروز این بیماری شوند را ذکر می کنیم :
- ضعف عضلات دترسور مثانه : ضعف عضلات دترسور مثانه می تواند منجر به ناتوانی در کنترل صحیح جریان ادرار شود و در نهایت باعث بروز بی اختیاری ادرار گردد.
- عوامل هورمونی : تغییرات در سطح هورمونها مانند بارداری ، شیردهی و سنوپاوز (یائسگی) می توانند به ضعف عضلات مثانه و کاهش کنترل ادرار منجر شوند.
- التهابات مثانه : التهابات مثانه مانند سیستیت ، می توانند باعث احساس فشار و نیاز فوری به تخلیه ادرار شده و مشکلات کنترل مثانه را ایجاد کنند. علت بروز سیستیت عفونت دستگاه ادراری می باشد که زمانی که باکتری وارد مثانه یا مجرای ادرار شده و شروع به تکثیر می کند نمایان می شود.
- عوامل عصبی : مشکلات عصبی مانند اختلالات عصبی ، سکته مغزی ، آسیب به اعصاب محیطی و اعصاب مثانه می توانند باعث بروز نقص کنترل ادرار شوند.
- عوامل تنش زا : استرس ، اضطراب و فشار روحی ممکن است به شکل غیرمستقیم باعث تغییرات در کنترل مثانه شده و مشکلات ادراری را رقم بزنند.
- عوارض جراحی : عمل جراحی در ناحیه مثانه ، رحم یا ارتباطات بین اعصاب مثانه می تواند به طور موقت یا دائمی باعث مشکلات کنترل مثانه شود.
- بروز سوانح : خصوصاً تصادفات رانندگی و آسیب های ورزشی مانند ضربات سنگین شوک آور
قرارگیری در موقعیت تعرضات جنسی خصوصاً تجاوزهای وحشیانه - قرارگیری در موقعیت بارداری و زایمان طبیعی
- افتادگی اندام لگنی (افتادگی رحم و مثانه) مانند سیستوسل
اصولاً هر عاملی که باعث بروز فشار بر روی اعصاب نواحی لگن و همچنین باعث ضعف یا اختلال در عملکرد عضلات کف لگن شود می تواند نگه داشتن ادرار را در مثانه را دشوار و عامل بروز بی اختیاری استرسی شود که این موضوع در هنگام انجام امور و فعالیت روزمره خصوصاً در حین عطسه ، خنده یا سرفه به مثانه فشار آورده و باعث عدم کنترل ادرار و نشت ادرار شود. ضعیف بودن عضلات کف لگن همچنین می تواند باعث بروز شب ادراری ، بی اختیاری گاز و بی اختیاری مدفوع شود.
چه مواردی باعث بروز مشکلات کنترل مثانه در مردان می شود؟
بی اختیاری ادرار در آقایان در بعضی موارد به واسطه بیماری ها و اختلالات پروستات رخ می دهد. غده پروستات در مردان که دهانه مثانه را در بر میگیرد با افزایش سن بزرگتر شده و زمانی که این بزرگ شدن از حالت عادی خارج می شود به اصطلاح به بیماری به نام بزرگ شدن پروستات یا هایپرپلازی خوش خیم پروستات (BPH) تبدیل می گردد. این بیماری ممکن است یک یا همه نشانه ها و اختلالات دفع ادراری ذیل را در آقایان ایجاد نماید :
- خروج بسیار آرام ادرار یا از بین رفتن جهش ادرار
- بروز اشکال در شروع دفع ادرار
- باقی ماندن ادرار در مثانه یا مشکل در تخلیه کامل مثانه
- بی اختیاری ادرار استرسی در حین درمان بزرگی خوش خیم پروستات
مشکلات کنترل مثانه در مردان ممکن است به دلایل و علت های مختلفی ایجاد شود. برخی از این علل عبارتند از :
- بیماری های پروستات : بیماری هایی مانند بیماری التهابی پروستات (پروستاتیت) و بزرگی غیرسرطانی پروستات می توانند باعث مشکلات کنترل مثانه شوند.
- آسیب نخاعی : آسیب به رشته های عصبی در نخاع و تنگی کانال نخاعی نیز می تواند باعث اختلال در کنترل مثانه شود.
- بیماری های عصبی : بیماری هایی نرولوژیک مانند ام اس و پارکینسون نیز ممکن است باعث مشکلات کنترل مثانه شوند.
- مصرف دارو : برخی داروها مانند داروهای ضد افسردگی و داروهای ضد اضطراب می توانند باعث مشکلات کنترل مثانه شوند.
- اعتیاد : مصرف دخانیات و مواد روان گردان نیز ممکن است در ایجاد بی اختیاری ادرار موثر باشند.
- افزایش سن : با پیر شدن ، عضلات مثانه ضعیف تر می شوند و ممکن است کنترل مثانه دچار مشکلات شود.
- ابتلا به بیماری های قلبی : بیماری هایی مانند فشار خون بالا و بیماری های قلبی ممکن است باعث مشکلاتی در کنترل مثانه و در نهایت بروز بی اختیاری ادرار شوند.
به صورت عمومی مردانی که سابقه عمل جراحی سرطان پروستات دارند ، به بی اختیاری ادرار مبتلا می شوند. انجام پرتو درمانی ، جراحی یا سایر روش های درمان سرطان پروستات می تواند منجر به بروز آسیب در اعصاب نواحی لگن و در نهایت بروز شب ادراری ، اسپاسم مثانه یا بی اختیاری استرسی شود. این نوع بی اختیاری های ادرار با فیزیوتراپی کف لگن کاملاً قابل درمان و بهبود هستند.
انواع بی اختیاری ادرار
بی اختیاری ادرار انواع مختلفی دارد که با توجه به علائم و نشانه های بروز ، طبقه بندی می شوند. این طبقه بندی به صورت ذیل قابل مطالعه و بررسی می باشد :
بی اختیاری استرسی
بی اختیاری ادرار استرسی چیست و چگونه رخ می دهد؟
نشتی غیر ارادی ادرار بر اثر افزایش فشار داخل شکمی ( بلند کردن اجسام ، عطسه ، سرفه ، خندیدن ، ورزش کردن و غیره ) در این حالت ممکن است در اثر عطسه و سرفه چند قطره ادرار فرد نشتی داشته باشد.
افرادی که دچار این علایم میباشند بی اختیاری ادرار استرسی دارند و بسیار عالی با فیزیوتراپی درمان می شوند. در این فاز بسیاری از جراحان بیمار را تشویق به جراحی های بالا کشیدن رحم یا مثانه میکنند که صد در صد جراحی اشتباه میباشد. در این مرحله با فیزیوتراپی عضلات کف لگن ، تقویت عضلات و هماهنگی عصب و عضله به طور کامل مشکل بیمار درمان می گردد.
بی اختیاری فوریتی
بی اختیاری ادرار اورژانسی چیست و چگونه رخ می دهد؟
این بی اختیاری ادرار همراه با احساس نیاز شدید و اورژانسی به ادرار کردن است به طوری که فرد قادر به کنترل آن نیست.
فرد حالت اضطرار ادراری دارد و باید خود را خیلی سریع به دستشویی برساند و در صورتیکه به موقع به دستشویی نرسد ممکن است دچار نشت و ریزش ادرار شود.
درصد بسیار زیادی از این بیماران نیز بطور کامل با فیزیوتراپی عضلات کف لگن بهبود می یابند.
در این مرحله نیز بیمار باید از انجام جراحی امتناع کرده و حتما یک دوره تحت درمان فیزیوتراپی تخصصی کف لگن قرار گیرد زیرا بیش از ۹۰ درصد بیماران با مشکل بی اختیاری فوریتی با فیزیوتراپی بطور کامل درمان میشوند.
بی اختیاری ترکیبی
بی اختیاری ادرار ترکیبی چیست و چگونه رخ می دهد؟
ترکیبی از دو نوع بی اختیاری استرسی و اورژانسی می باشد به طوریکه در فرد احساس فوریت همراه با نشت ادرار وجود دارد.
اختلال در دفع ادرار و احتباس ادرار
احتباس ادرار چیست و چگونه رخ می دهد؟
مثانه قادر به منقبض شدن مناسب نیست ، در موارد مزمن همیشه مقداری ادرار بعد از ادرار کردن در مثانه باقی میماند و در موارد حاد احتباس ادرار ، فرد قادر به ادرار کردن نیست و احتیاج به کاتتر و جراحی دارد.
بیماران احتباس ادرار که مشکل حادی ندارند با فیزیوتراپی نتیجه بسیار عالی از درمان می گیرند. معمولاً درمان این درمانجویان کمی بیشتر از درمان بیماران دارای بیماری بی اختیاری ادرار زمان میبرد ولی نتیجه درمان بسیار موثر و عالی خواهد بود.
مثانه بیش فعال (تکرر ادرار)
تکرر ادرار چیست و چگونه رخ می دهد؟
انقباض غیر ارادی مثانه در فاز پر شدن آن به صورتی که فرد قادر به کنترل آن نیست و به دو صورت OAB/wet و OAB/dry وجود دارد.
OAB/wet ، اختلال موتور و سنسوری می باشد که با بی اختیاری فوریتی همراه است OAB/dry تکرر ادرار همراه با احساس نیاز شدید به تخلیه ادرار است و ۳/۲ افراد OAB را شامل می شود.
افرادی که مرتب نیاز به تخلیه مثانه دارند و باید مکرر از سرویس بهداشتی استفاده کنند دچار تکرر ادرار هستند.
تعداد دفعات تخلیه ادرار نرمال روزانه ۴ تا ۶ بار میباشد. علت این مشکل در بسیاری موارد ضعف عضلات کف لگن است. اگر فرزندانتان نیز مبتلا به این مشکل هستند ممکن است دچار ضعف عضلات کف لگن و اختلالات ادراری کودکان باشند.
زمان مناسب جهت مراجعه به پزشک
جهت تشخیص بی اختیاری ادرار چه زمانی مناسب مراجعه به پزشک است؟
در صورتی که یکی از علائم بی اختیاری ادرار ، احتباس ادرار و تکرر ادرار را تجربه کردید ، حتماً سریعاً با پزشک خود در میان بگذارید. انواع اختلالات ادرار و بی اختیاری در ادرار یک سری عارضه های رایج هستند و شما نباید از مذاکره و مشورت در مورد علائم بیماری خود خجل باشید.
شناسایی نوع اختلالات ادراری و بی اختیاری ادرار عموماً بعد ویزیت دکتر و انجام یک سری آزمایشات مشخص خواهد گردید.
اقدامات پزشک ممکن است همه یا یکی از موارد ذیل باشد :
- آزمایش خون
- آزمایش ادرار
- تصویربرداری از مثانه
- تصویربرداری از ستون فقرات
- آزمایش از عضلات کف لگن
نحوه تشخیص بیماری بی اختیاری ادرار
روش های تشخیص بی اختیاری ادرار شامل چه مواردی است؟
پرسش ها و ارزیابی ها
با مراجعه به پزشک عمومی در مورد سبک زندگی ، داروهای مصرفی ، علائم و نشانه های بیماری و سوابق سوانح و آسیب های فیزیکی و درمان های پزشکی و جراحی پرسش هایی خواهد شد که ممکن است شامل موارد ذیل باشد :
- آیا بی اختیاری ادرار یا نشت ادرار در حین خنده یا سرفه رخ می دهد؟
- آیا در شبانه روز به صورت مکرر به سرویس بهداشتی می روید؟
- آیا در حین خروج یا دفع ادرار دچار مشکل می شوید؟
- در حال حاضر چه دارویی مصرف می کنید؟
- چه مقدار مایعات ، چایی ، الکل یا کافئین می نوشید؟
اندازه گیری میزان مصرف مایعات و دفعات دفع ادرار
ممکن است پزشک عمومی به شما آموزش دهد که میزان و دفعات دفع ادرار خود را حداقل به مدت ۳ روز یادداشت کنید تا بتوانید تا حد امکان در مورد وضعیت خود به آنها گزارش دهید.
این گزارش شامل یک یا همه موارد زیر باشد :
- چند بار در طول روز بی اختیاری را تجربه می کنید؟
- چند بار به صورت فوری به رفتن به سرویس بهداشتی نیاز پیدا می کنید؟
- چه میزان از هر نوع مایعات می نوشید؟
- لیست انواع مایعاتی که می نوشید کدامند؟
- دفعات دفع ادرار شما چه تعدادی است؟
- میزان ادراری که دفع می کنید چقدر است؟
آزمایشات و معاینات
جهت تشخیص بیماری بی اختیاری ادرار ، ممکن است نیاز به انجام برخی ارزیابی ها ، معاینات و آزمایشات داشته باشید تا پزشک بتواند مواردی را که ممکن است به عنوان دلیل بروز بی اختیاری ادرار مشاهده می شود را تایید یا رد کند.
معاینات فیزیکی ، جسمی
اگر درمانجو مهربان (مرد) باشد ، درمانگر قطعاً سلامت غده پروستات را که بین آلت و مثانه قرار دارد و مجرای ادرار را احاطه کرده است ، بررسی نماید ، از این جهت ممکن است نیاز به معاینه دیجیتال رکتوم باشد.
اگر غده پروستات بزرگ شده باشد یا تحت عمل جراحی پروستات قرار گرفته باشد ، می تواند باعث ایجاد علائم شب ادراری ، بی اختیاری ادرار و تکرر ادرار (نیاز مکرر به ادرار) شود.
آزمایش دیپ استیک
اگر پزشک متوجه علائمی از وجود عفونت دستگاه ادراری (UTI) شود ، ممکن است نمونه ای از ادرار شما ممکن است برای باکتری مورد آزمایش قرار گیرد. (یک چوب کوچک با مواد شیمیایی در نمونه ادرار شما فرو میرود. در صورت وجود باکتری این مواد تغییر رنگ می دهند. آزمایش دیپ استیک همچنین می تواند خون و پروتئین را در ادرار شما بررسی کند.)
آزمایش حجم مثانه (ادرار باقیمانده در مثانه)
اگر پزشک متوجه علائم تکرر ادرار شود ، ممکن است آزمایشی تحت عنوان آزمایش حجم ادرار باقیمانده مثانه را پیشنهاد نموده تا بعد از دفع ادرار ، میزان ادرار در مثانه را اندازه گیری کند. این آزمایش توسط اسکن اولتراسوند از مثانه انجام می شود.
آزمایش تشخیص تخصصی بی اختیاری ادرار
اگر علت بی اختیاری ادرار شما مشخص نباشد ، ممکن است آزمایشات بیشتری لازم باشد. درمانگر معمولاً ابتدا درمان شما را آغاز می کند و در صورت عدم تاثیر درمان ممکن است آزمایشات بیشتری را پیشنهاد کند. چند آزمایشات زیر نمونه ای از آزمایشات تشخیص تخصصی بی اختیاری ادرار می باشند :
آزمایش انقباض کف لگن
یکی از آزمایش های بسیار مهم و کلیدی تشخیص بیماری بی اختیاری ادرار ، بررسی میزان قدرت ، فشار و صحت سنجی عملکرد و کارکرد عضلات کف لگن می باشد که در طی آن ممکن است جهت ارزیابی صحت کارکرد دستگاه تناسلی و ادراری شما ، معایناتی انجام شود. این آزمایش فقط در کلینیک فیزیوتراپی قابل انجام است.
فیزیوتراپیست از طریق دستگاه بیوفیدبک میزان انقباض عضلات شما را از طریق سنسور داخلی فشاری (پروب واژینال یا رکتال) آزمایش نماید.
عضلات کف لگن عضلاتی هستند که اطراف رکتوم ، مثانه و مجرای ادرار شما را احاطه کرده اند. آسیب به عضلات کف لگن می تواند منجر به بی اختیاری ادرار شود.
اگر درمانجو مهربانو باشد ، معاینه لگن انجام که عموماٌ طی این آزمون ممکن است از ایشان درخواست شود که سرفه نموده یا خم شود تا میزان و نشتی ادرار را ارزیابی گردد.
ممکن است داخل واژن معاینه شود ، چون در بسیاری از موارد بی اختیاری استرسی ادرار ، قسمتی از مثانه ممکن است به داخل واژن افتاده باشد که به آن سیستوسل می گویند.
سیستوسکوپی
سیستوسکوپی شامل استفاده از یک لوله نازک با دوربین متصل به آن (اندوسکوپ) برای مشاهده داخل مثانه و مجاری ادراری است. سیستوسکوپی می تواند اختلالاتی را که ممکن است باعث بی اختیاری شوند شناسایی نماید.
آزمایش یورودینامیک
اینها گروهی از آزمایشات هستند که برای بررسی عملکرد مثانه و مجرای ادرار شما استفاده می شوند. ممکن است از شما درخواست شود که برای چند روز تمام موارد مرتبط با دفع ادرار را یادداشت و سپس چندین آزمایش را در بیمارستان یا کلینیک انجام دهید.
این آزمایشات می تواند شامل موارد زیر باشند :
- اندازه گیری فشار در مثانه با قرار دادن کاتتر در مجرای ادرار
- اندازه گیری فشار شکم با قرار دادن یک کاتتر در قسمت پایین بدن
- از شما می خواهد که در دستگاه مخصوصی که میزان و جریان ادرار را اندازه گیری می کند ادرار کنید.
روش های درمان بی اختیاری ادرار
نحوه درمان بی اختیاری ادراری چگونه است؟
اغلب بیماری های منتهی به اختلالات ادراری (در صورت عدم وجود عفونت در دستگاه گوارشی و ادراری) به واسطه اختلال یا ضعف در عضلات کف لگن می باشد و راحت ترین روش درمان بیماری های عضلات کف لگن از جمله : عوارض بعد از جراحی پروستات ، احتباس ادرار ، شب ادراری کودکان ، یبوست کودکان ، یبوست ، افتادگی مثانه ، واژینیسموس ، بی اختیاری گاز ، بی اختیاری مدفوع ، دردهای لگنی ، بیماری های نورولوژیک ، آسیب های زایمان طبیعی ، دردهای مقاربتی ، اختلالات جنسی ، والوودینیا انجام فیزیوتراپی تخصصی عضلات کف لگن توسط دستگاه بیوفیدبک میباشد.
یکی از نکات مهم برای درمان بی اختیاری های ادراری اصلاح الگوی تغذیه و عادت های اشتباه بیماران میباشد.
فیزیوتراپیست متخصص در این زمینه با انجام پرسش هایی خاص ، سبک زندگی شخص را دنبال و اختلالات تغذیه ای و عادت های نامناسب هر درمانجو را تشخیص و ایشان را برای رفع این عادات راهنمایی میکند.
قسمت دیگر از درمان ها که بروز ترین روش درمان و بهترین روش درمان است از طریق دستگاه بیوفیدبک است که دارای پروب های فشاری و الکتریکی میباشد و از طریق این دستگاه عضلات کف لگن بصورت دقیق پایش ، ارزیابی و تقویت شده و آموزش می بینند تا در هر مرحله از کنترل و یا تخلیه ادرار عملکرد درست خود را بدست آورند. این متد فیزیوتراپی یکی از جدیدترین و موثرترین روش های درمان بی اختیاری ادرار می باشد.
قسمت دیگر درمان مربوط به ورزش ها و تمرینات تخصصی عضلات کف لگن میشود که در درمان این بیماری نقش بسیار مهمی دارد.
معرفی بهترین روش درمان بی اختیاری ادرار
موثرترین متد درمانی بی اختیاری ادرار چیست؟
در حال حاضر یکی از راحت ترین ، کم دردسرترین ، موثرترین و بهترین روش درمان بی اختیاری ادرار فیزیوتراپی تخصصی عضلات کف لگن با دستگاه بایوفیدبک می باشد.
تعداد جلسات درمان بی اختیاری ادرار
درمان بی اختیاری ادرار چند جلسه به طول می انجامد؟
پاسخ به این سوال بسته به نوع بی اختیاری و همچنین علائم بیماری و علت وقوع ، سبک زندگی افراد و در صورت داشتن جراحی ، میزان اقبال در عمل جراحی ، کمی دشوار و در برخی افراد به واسطه شرایط و آمادگی بدنی ، شغلی و ورزشی ممکن است متفاوت باشد ، ولی عموماً بین ۱۵ تا ۳۰ جلسه فیزیوتراپی ، عضلات کف لگن به درمان پاسخ بسیار مطلوبی نشان خواهند داد.
هر جلسه فیزیوتراپی جهت درمان بی اختیاری ادرار چقدر زمان می برد؟
درمان فیزیوتراپی کف لگن جهت درمان بی اختیاری ادرار ، اصولاً بین ۴۵ دقیقه الی یک ساعت و ربع زمان لازم خواهد داشت.
امکان انجام فیزیوتراپی کف لگن در منزل
آیا درمان بی اختیاری ادرار در منزل امکان پذیر است؟
بلی ، در صورتیکه درمانجو دچار محدودیت های حرکتی می باشد و امکان مراجعه به کلینیک فیزیوتراپی را نداشته باشد ، انجام این نوع درمان بصورت فیزیوتراپی در منزل امکان پذیر میباشد که این مهم می بایست حتماً با دستگاه بیوفیدبک به همراه تمرین درمانی توسط فیزیوتراپیست متخصص صورت پذیرد.
ورزش های مناسب درمان بی اختیاری ادرار
تمرینات بدنی مناسب جهت کنترل بی اختیاری ادرار کدامند؟
ورزش های کگل از جمله ورزش های بسیار مفید برای تقویت عضلات کف لگن و بهبودی بی اختیاری ادرار میباشد. در صورت وجود اختلال و بیماری حتماً با یک متخصص مشورت کنید و از درمان های خانگی خودداری کنید.
- چند نمونه از ورزش های مناسب با تصاویر آموزش داده شده است.
این سوالات و پاسخ های ارائه شده فقط می تواند تنها به عنوان یک راهنما باشند و هر بیمار در هر وضعیت ممکن است نیاز به بررسی و مشاوره خاص خود داشته باشد لذا جهت کسب اطلاعات بیشتر در این خصوص ، توصیه می کنیم از طریق شماره های تماس موجود در بخش تماس با ما ، با کارشناسان ما مشاوره و شرایط خود را مطرح نمایید.
علائم بیماری بی اختیاری ادرار چیست؟
علائم بیماری بی اختیاری ادرار شامل عدم توانایی کنترل کردن ادرار در زمان های نامناسب می باشد. این مشکل ممکن است در زمان هایی که فشار بر پایین تنه و مثانه بالا می رود ، هنگام خندیدن و سرخوشی ، سرفه ، عطسه ، گریه و ضعف عضلانی و یا هر عاملی که بتواند بر روی رفلکس ادرار تأثیر بگذارد ، رخ دهد. در بیماران مبتلا به بی اختیاری ادرار ، ممکن است نشت پراکنده و غیر مستمر ادرار و لکه دار شدن البسه شوند.
علت ابتلا به بیماری بی اختیاری ادرار چیست؟
ابتلا به بیماری بی اختیاری ادرار ممکن است به دلیل علل مختلفی از جمله ضعف عضلات دستگاه ادراری (کف لگن) ، عفونت های ادراری ، التهابات پروستات ، بیماری های عصبی ، استفاده از داروهای خاص باشد ، و یا به علت سن و تغییرات طبیعی در بدن باشد. در مورد زنان ، بارداری نیز ممکن است علتی برای ابتلا به بیماری بی اختیاری ادرار باشد. برای تشخیص علت دقیق باید به پزشک متخصص ادرار و کلیه مراجعه کرد و از طریق انجام آزمایشات لازم و بررسی دقیق ، علت این بیماری مشخص شود.
آیا درمان بی اختیاری ادرار با بایوفیدبک کارآمد است؟
بلی ، درمان بی اختیاری ادرار با متد بایوفیدبک به عنوان یک روش بسیار موثر شناخته شده است. تحقیقات نشان داده اند که استفاده از بایوفیدبک در درمان بی اختیاری ادرار می تواند بهبود قابل توجهی در کنترل ادرار و کاهش تعداد بی اختیاری ادراری به همراه داشته باشد. این روش می تواند به افراد کمک کند تا عضلات مجرای ادراری خود را تقویت کرده و کنترل بیشتر و بهتری بر فرآیند نگهداشت و دفع ادرار خود داشته باشید.
چرا به بی اختیاری ادرار مبتلا شده ام؟
بی اختیاری ادرار (Urinary Incontinence) یک اختلال در نواحی عضلات کف لگن است که ممکن است عوامل متعددی داشته باشد و نیاز به ارزیابی دقیقتری دارد. این مشکل میتواند به دلایل فیزیولوژیک یا پاتولوژیکی اتفاق بیفتد. برخی از دلایل معمول بی اختیاری ادرار عبارتند از :
ضعف عضلات کف لگن : عضلات کف لگن نقش مهمی در کنترل جریان ادرار دارند. ضعف این عضلات به علت عواملی مثل افزایش سن ، آسیب های بارداری و زایمان ، انجام جراحی (پروستات)، تغییرات هورمونی می تواند باعث بی اختیاری ادرار شود.
عوامل عصبی : مشکلات سیستم عصبی مثل بروز بیماری اسکلروز چندگانه ، سکته مغزی ، آسیب عصبی در منطقه پرینه یا سایر اختلالات عصبی می توانند به بی اختیاری ادرار منجر شوند.
روشهای پیشگیری از بی اختیاری ادرار
چگونه از ابتلا به بی اختیاری ادرار پیشگیری کنیم؟
بی اختیاری ادراری به عنوان یکی از مشکلات شایع سیستم تناسلی می تواند باعث شود که فرد قادر به کنترل ادرار خود نباشد و در بیشتر موارد ، از دست رفتن اراده بر خروج ادرار برای افراد دردسر ایجاد می کند. برای پیشگیری از این بیماری ، می توان از روش های زیر استفاده کنید :
- تمرین عضلات لگن : تمرین عضلات لگن می تواند در کنترل ادرار به شما کمک کند. برای این تمرین ، می توانید به صورت منظم عضلات لگن خود را تقویت کنید ، به عنوان مثال با تمرینات کششی و تقویتی مانند گرفتن و رها کردن (انبساط و انقباض) عضلات لگن در بازه های زمانی مختلف و انجام تمرینات کگل این عضلات را در بهترین حالت خود حفظ نمایید.
- مصرف مایعات : مصرف مناسب مایعات می تواند به حفظ سلامتی سیستم ادراری شما کمک کند. مصرف مایعات زیاد به ویژه آب ، جهت دفع منظم ادرار و کاهش فشار ناشی از احتباس ادرار کمک می کند.
- رعایت رژیم غذایی سالم : رعایت یک رژیم غذایی سالم می تواند به حفظ سلامتی سیستم ادراری کمک کند. از خوردن غذاهای سنگین ، چرب و نمکی ، غذاهای پر شیرینی و الکلی خودداری کنید.
- مراجعه منظم به پزشک : گزارش موارد ایجاد شده برای بدنتان در طول یک دوره به پزشک می تواند او را در پیشبینی بروز بیماری ها و مشکلات شما کمک کرده و در صورتی که با بیماری بی اختیاری ادراری مواجه شده اید، بهتر است حتماً با پزشک خود مشورت کرده و به دنبال درمان مناسب باشید.
در کل تمرین و سلامتی عمومی می تواند در پیشگیری از بی اختیاری ادراری به شما کمک کند. مطمئن شوید که رژیم غذایی مناسب و شامل مواد غذایی سالم استفاده می کنید و به انجام تمرینات برای تقویت عضلات لگن خود پایبند هستید.
درمان بی اختیاری ادرار با مصرف دارو
آیا بی اختیاری ادرار با مصرف دارو درمان می شود؟
داروها یکی از خطوط درمانی رایج جهت درمان بیماری های مختلف می باشد و هر گروه داروها به روش های مختلفی عمل کنند. در این بخش چند دسته از داروهای رایج و نحوه عملکرد آنها را که به صورت کاملاً غلط جهت درمان این بیماری تجویز می شود را ملاحظه می فرمایید :
- آنتی موسکارینی : این داروها با شل کردن عضلات مثانه ، به کاهش انقباضات غیر ارادی آن کمک می کنند. این امر می تواند به کاهش دفعات و فوریت ادرار کمک کند. نمونه هایی از آنتی موسکارینی ها عبارتند از :
- اکسی بوتنین
- تولترودین
- سولیفناسین
- داریفناسین
- آلفا بلوکرها : این داروها با شل کردن عضلات گردن مثانه و پروستات (در مردان) به شل شدن مجرای ادراری کمک می کنند. این امر می تواند به تخلیه آسان تر مثانه و کاهش نشت ادرار کمک کند. نمونه هایی از آلفا بلوکرها عبارتند از :
- تامسولوسین
- سیتامسولوسین
- ضد اسپاسم ها : این داروها با شل کردن عضلات مثانه و مجرای ادراری به کاهش درد و اسپاسم مرتبط با مثانه بیش فعال کمک می کنند. نمونه هایی از ضد اسپاسم ها عبارتند از :
- فلورفنازین
- سولیفناسین
- هورمون درمانی : در زنان ، یائسگی می تواند منجر به کاهش سطح استروژن شود که به نوبه خود می تواند باعث نازک شدن و ضعیف شدن دیواره واژن و مجرای ادراری شود. این امر می تواند خطر بی اختیاری ادراری را افزایش دهد. درمان جایگزینی هورمون (HRT) با استروژن موضعی یا خوراکی می تواند به تقویت این بافت ها و بهبود علائم بی اختیاری ادراری کمک کند.
- داروهای ضد افسردگی : برخی از داروهای ضد افسردگی به ویژه داروهای مهارکننده بازجذب سروتونین و نوراپی نفرین (SNRIs) مانند دولوکستین ، می توانند برای درمان بی اختیاری ادراری به ویژه نوع استرسی آن موثر باشند. این داروها با افزایش سطح مواد شیمیایی مغز که خلق و خو را تنظیم می کنند ، عمل کرده و ممکن است به کاهش انقباضات مثانه و احساس فوریت ادرار کمک کنند.
ملاحظات مهم :
- داروها باید همیشه طبق دستور پزشک مصرف شوند.
- عوارض جانبی بالقوه ای با هر دارویی وجود دارد ، لذا حتماً در مورد خطرات و مزایای مصرف آنها با پزشک خود صحبت کنید.
- داروها ممکن است برای همه افراد موثر نباشد و ممکن است نیاز به آزمایش چندین دارو یا ترکیب آنها با درمان های دیگر باشد.
- در برخی موارد ، ممکن است داروها فقط یک راه حل موقت باشند و فیزیوتراپی و در نهایت به جراحی یا سایر روش های درمانی نیاز باشد.
- همیشه قبل از شروع هر داروی جدیدی با پزشک خود مشورت کنید بخصوص اگر داروهای دیگری مصرف می کنید یا شرایط پزشکی دیگری دارید.
در نظر داشته باشید درمان دارویی جهت درمان بیماری های مرتبط با اختلالات عضلات کف لگن مثل بی اختیاری ادرار و احتباس ادرار و غیره وجود ندارد و ممکن است درمانجو با مصرف دارو دچار مشکلات عدیده گوارشی و ابتلا به بیماری های مرتبط با کبد شود لذا هرگونه تاثیر درمانی در این بیماری کاملاً موقتی بوده و صرفاً باعث از بین رفتن زمان طلایی درمان این بیماری با روش بیوفیدبک می شود.
هزینه های درمان بی اختیاری ادرار
هزینه فیزیوتراپی بایوفیدبک درمان بی اختیاری ادرار چقدر است؟
برای مشاهده هزینه یک جلسه درمان بی اختیاری ادرار (فیزیوتراپی تخصصی کف لگن) با دستگاه بایوفیدبک در بخش تعرفه های فیزیوتراپی کد خدمت ۹۰۰۱۳۵ را ملاحظه فرمایید.