فهرست اطلاعات :
پیش گفتار
” آسیبهای دوران جوانی، دردهای پیری را رقم می زند! .”
تصور کنید یک خانم خانه دار ۵۵ ساله، اخیراً متوجه شده است که زانوی چپش هنگام بالا رفتن از پله ها درد می کند. او ابتدا فکر میکرد که این درد موقتی است، اما با گذشت زمان، درد شدیدتر شده و حتی در هنگام استراحت نیز احساس میشود. او متوجه شده است که دیگر نمیتواند مانند گذشته فعالیتهای روزمره خود را انجام دهد. داستان این خانم، داستان بسیاری از افرادی است که با مشکل تخریب مفصل زانو مواجه هستند. در این مقاله، به بررسی علل و راههای درمان این مشکل شایع می پردازیم تا اگر شما هم با این موضوع درگیر هستید بتوانید، به زندگی عادی خود بازگردید.
آناتومی تخریب مفصل زانو
” زانو، پل ارتباطی بین بالا تنه و پایین تنه است و نقش کلیدی در حرکت ایفا می کند. “
مفصل زانو یکی از پیچیده ترین مفاصل بدن انسان است که نقش مهمی در حرکت و تحمل وزن بدن ایفا میکند. با گذشت زمان و عوامل مختلفی مانند آسیب، استفاده بیش از حد، بیماریهای التهابی و آرتروز، این مفصل ممکن است دچار تخریب شود. در این بخش، به بررسی آناتومی مفصل زانو و تغییراتی که در اثر تخریب در آن ایجاد میشود، میپردازیم.
ساختار طبیعی مفصل زانو
مفصل زانو از سه استخوان اصلی تشکیل شده است :
- استخوان ران (فمور) : استخوان بلند و قوی ران که در قسمت فوقانی مفصل زانو قرار دارد.
- استخوان درشتنی (تیبیا) : استخوان بزرگ ساق پا که در قسمت تحتانی مفصل زانو قرار دارد.
- کشکک (پاتلا) : استخوان کوچک و مثلثی شکلی که در جلوی مفصل زانو قرار دارد.
این استخوانها توسط غضروف مفصلی پوشیده شده اند که سطحی صاف و لغزنده را برای تحرک آسان فراهم میکند. رباطها و تاندونها نیز به عنوان نوارهای محکمی عمل کرده و استخوانها را به هم متصل و به پایداری مفصل کمک می کنند.
آناتومی مفصل زانوی تخریب شده
- خراب شدن غضروف مفصلی (اولین بخش تخریب)
غضروف مفصلی، بافتی صاف و لغزنده است که انتهای استخوانها را می پوشاند و به آنها اجازه می دهد تا به راحتی روی هم بلغزند. در بیماریهای تخریبی مفصل مانند آرتروز، این غضروف به تدریج نازک شده و از بین می رود و در نتیجه، سطوح استخوانی با هم تماس گرفته و ساییده می شوند و همین فرآیند باعث ایجاد درد، تورم و محدودیت حرکتی می شود. - تغییر شکل و آسیب استخوان زیرین غضروف
پس از از بین رفتن غضروف، استخوان زیرین در معرض فشار و سایش قرار گرفته و در نتیجه این سایش، استخوانها ممکن است تغییر شکل داده، زائده هایی به نام خار استخوانی ایجاد کنند یا حفره هایی در آنها ایجاد شود. این تغییرات باعث ناپایداری مفصل و تشدید درد خواهد شد. - رباط ها و تاندون ها : ضعیفتر و آسیب پذیرتر
رباطها و تاندونها بافتهای همبندی هستند که استخوانها را به هم متصل کرده و به پایداری مفصل کمک میکنند. در بیماریهای تخریبی، این بافت ممکن است ضعیف، کشیده یا حتی پاره شوند. این نوع آسیبها باعث ناپایداری مفصل و افزایش احتمال دررفتگی نیز خواهند شد. - التهاب و درد کیسه های مفصلی (بورسا)
کیسه های مفصلی کیسه های پر از مایع هستند که بین استخوانها، تاندونها و پوست قرار دارند و به کاهش اصطکاک کمک می کنند. در بیماریهای التهابی مانند آرتریت روماتوئید، این کیسه ها ممکن است ملتهب شده و باعث درد و تورم شوند. - ضعف و پارگی منیسکها
منیسکها دو قطعه غضروفی (C) شکل هستند که بین استخوان ران و درشت نی قرار دارند. این ساختارها به جذب شوک، توزیع وزن و پایداری مفصل کمک می کنند. در آسیبها یا بیماریهای مفصلی، منیسکها ممکن است پاره شده یا آسیب ببینند.
- خراب شدن غضروف مفصلی (اولین بخش تخریب)
وظیفه غضروف های بین استخوان در مفصل زانو چیست؟
غضروف بین استخوانی در مفصل زانو نقش بسیار مهمی در سلامت و عملکرد این مفصل ایفا میکنند. این غضروفها مانند یک لایه محافظ عمل کرده و به استخوان های مفصل زانو اجازه میدهند تا به راحتی روی هم بلغزند و حرکت کنند.
وظایف اصلی غضروفهای مفصلی زانو به شرح زیر است :
- کاهش اصطکاک : غضروفها سطح بسیار صافی دارند که باعث کاهش اصطکاک بین استخوانها میشود. این امر باعث میشود که حرکت مفصل روان و بدون درد باشد.
- جذب شوک : غضروفها مانند یک ضربه گیر عمل کرده و ضربات وارد شده به مفصل را جذب میکنند. این امر از آسیب دیدن استخوانها و سایر بافتهای مفصل جلوگیری میکند.
- توزیع یکنواخت فشار : غضروفها فشار وارد شده به مفصل را به طور یکنواخت بر روی سطح استخوان توزیع می کنند. این امر از ایجاد فشار بیش از حد در یک نقطه خاص از مفصل جلوگیری میکند.
- تغذیه استخوان : غضروفها به طور غیر مستقیم به تغذیه استخوانهای زیرین کمک میکنند.
اهمیت حفظ سلامت غضروفها :
با افزایش سن یا در اثر آسیبها، غضروفهای مفصلی ممکن است نازک شده و یا آسیب ببینند. این امر باعث بروز بیماریهایی مانند آرتروز میشود که با درد، تورم و محدودیت حرکتی همراه است. بنابراین حفظ سلامت غضروفها برای حفظ عملکرد مناسب مفصل زانو بسیار مهم است.
سه حقیقت جالب و کمتر شناخته شده راجع به مفصل زانو
” آیا میدانستید که غضروف های مفصل زانوی ما مانند روغن موتور عمل میکنند؟ “
تصور کنید مفصل زانو یک موتور است. غضروفها مثل روغن موتور عمل کرده و باعث لغزش و حرکت راحت اجزای موتور روی هم می شوند. اگر روغن موتور کم باشد یا کیفیت خوبی نداشته باشد، موتور به مرور زمان خراب میشود. منیسک ها هم مثل پمپ روغن عمل کرده و باعث می شوند که روغن به همه قسمت های مفصل برسد.
” آیا میدانستید که منیسک ها با افزایش سن خشک و شکننده می شوند؟ “
افزایش سن و دهیدراته شدن بدن (بدون آب ماندن) باعث می شود که منیسکها راحت تر پاره و احتمال آسیب دیدگی زانو افزایش پیدا کند. به همین دلیل است که پزشکان توصیه می کنند که افراد مسن آب بیشتری نوشیده و فعالیتهای خود را متناسب با سن خود انتخاب کنند.
” آیا می دانستید غضروف مفصلی برخلاف سایر بافت های بدن، عروق خونی نداشته و تغذیه آن به وسیله نفوذ مایع مفصلی به درون آن انجام می گردد؟ “
غضروفها مثل یک گیاه آبدار هستند که ریشه ندارند. آنها مواد مغذی خود را از مایعی که در مفصل وجود دارد، جذب می کنند. به همین دلیل است که حرکت کردن و ورزش برای سلامتی غضروفها خیلی مهم است.
تعریف تخریب مفصل زانو
” تخریب مفصل زانو، مانند زنگ زنگ زدگی است که آرام آرام به عمق فلز نفوذ می کند. “
تصور کنید زانوی شما، آن سپر و تکیه گاه محکمی که هر روز وزن شما و وسایل تان را تحمل میکند، بتدریج آسیب پذیر، ضعیف و فرسوده می شود. این همان اتفاقی است که در تخریب مفصل زانو رخ میدهد. به زبان ساده تر، تخریب مفصل زانو یعنی غضروفی که مانند یک بالشتک بین استخوانهای زانو قرار دارد، به مرور زمان ساییده شده و از بین می رود.
خداحافظی با روزهای پر تحرک
چرا تخریب مفصل زانو مسئله ای بسیار مهم بشمار می آید؟
تخریب مفصل زانو می تواند کیفیت زندگی را به شدت کاهش داده و با محدودیت بیشماری روبرو کند. درد مداوم، محدودیت در تحرکات روزمره و ناتوانی در انجام فعالیتهای بسیار ساده در زندگی عادی از جمله عواقب این بیماری است. اگر تخریب مفصل زانو درمان نشود، می تواند منجر به ناتوانی کامل و نیاز به تعویض مفصل شود.
آیا میخواهید اطلاعات بیشتری در مورد درمانهای تخریب مفصل زانو کسب کنید؟
کلمات کلیدی: تخریب مفصل زانو، آرتروز زانو، درد زانو، درمان زانو، فیزیوتراپی زانو
هدف از این تعریف:
ارائه یک تعریف ساده و قابل فهم از تخریب مفصل زانو
توضیح علل، علائم و عواقب این بیماری
تاکید بر اهمیت پیشگیری و درمان
ترغیب افراد به مراجعه به پزشک در صورت بروز علائم
این تعریف میتواند در وبسایتهای پزشکی، مقالات و مطالب آموزشی استفاده شود.
“آیا درد زانو مانع از انجام کارهای روزمره شما شده است؟ آیا فکر میکنید تعویض مفصل زانو تنها راه حل است؟ شاید تعجب کنید، اما با کمی برنامهریزی و تلاش، میتوانید نتیجه بهتری از جراحی بگیرید. [نام بیمار]، یک خانم ۶۵ ساله، پس از انجام فیزیوتراپی قبل از عمل، توانست درد خود را به میزان قابل توجهی کاهش دهد و پس از جراحی، سریعتر به فعالیتهای روزمره خود برگردد. او میگوید: “فیزیوتراپی به من قدرت داد تا با اعتماد به نفس بیشتری به سمت جراحی بروم.”
با فیزیوتراپی قبل از عمل، شما هم میتوانید:
درد خود را کاهش دهید: مطالعات نشان میدهد که بیماران با انجام فیزیوتراپی قبل از عمل، درد کمتری را تجربه میکنند.
عضلات خود را تقویت کنید: عضلات قویتر، از زانوی جدید شما محافظت کرده و به شما کمک میکنند تا سریعتر بهبود یابید.
دامنه حرکتی خود را افزایش دهید: با افزایش انعطافپذیری زانو، میتوانید فعالیتهای روزمره خود را با سهولت بیشتری انجام دهید.
اعتماد به نفس خود را افزایش دهید: با آمادگی کامل برای جراحی، شما میتوانید با آرامش بیشتری این مرحله را پشت سر بگذارید.
آیا آمادهاید تا بهترین نتیجه را از جراحی تعویض مفصل زانو بگیرید؟ در ادامه، به شما خواهیم گفت که چگونه میتوانید با فیزیوتراپی قبل از عمل، به این هدف دست پیدا کنید.”
علائم تخریب مفصل زانو
” زانو درد، زنگ خطری است که از فرسودگی غضروف مفصلی خبر می دهد، پس جدی اش بگیرید!. “
اگر شما هم با درد زانو مواجه هستید، ممکن است به یکی از بیماریهای تخریبی مفصل زانو مبتلا باشید. برخی از شایعترین علائم تخریب مفصل زانو عبارتند از :
- بروز درد : درد شایعترین علامت تخریب مفصل زانو است. این درد ممکن است به تدریج افزایش یابد یا به طور ناگهانی ظاهر شود. معمولاً با فعالیت بدنی بدتر میشود و با استراحت کاهش می یابد.
- ایجاد تورم : تجمع مایع در مفصل زانو باعث تورم میشود. این تورم ممکن است در صبح یا بعد از فعالیت بدنی شدیدتر باشد.
- مشکل سفتی : احساس سفتی و خشکی در مفصل زانو، به خصوص در صبح یا بعد از مدت طولانی بی حرکتی، از دیگر علائم تخریب مفصل زانو است.
- کاهش دامنه حرکتی : مشکل در خم کردن یا راست کردن زانو، نشانه ای از کاهش دامنه حرکتی مفصل است.
- صدا دادن زانو : شنیدن صداهای غیرطبیعی مانند ساییدگی یا ترکیدن در هنگام حرکت دادن زانو نیز می تواند نشانه آسیب به غضروف مفصل زانو باشد.
- احساس ناپایداری : احساس ناپایداری یا لق زدن زانو، ممکن است به دلیل آسیب به رباطها یا منیسک ها باشد.
- لنگیدن : در موارد شدید، تخریب مفصل زانو ممکن است باعث لنگیدن شود.
علت تخریب مفصل زانو
” سن، وزن و آسیب، سه ضلع مثلث تخریب زانو هستند. “
مفصل زانو یکی از پرکارترین مفاصل بدن است. با گذشت زمان برخی بیماریها میتوانند باعث تخریب تدریجی مفصل زانو شوند. در این بخش به بررسی عوامل اصلی تخریب مفصل زانو و راههای پیشگیری از آن می پردازیم.
عوامل اصلی خراب شدن مفصل زانو
بروز آرتروز
- آرتروز دژنراتیو : شایعترین نوع آرتروز، که با فرسودگی غضروف مفصلی و استخوان زیرین آن همراه است. شایعترین علت تخریب مفصل زانو، آرتروز است. در این بیماری، غضروف محافظ مفصل به تدریج ساییده شده و از بین می رود. در نتیجه، استخوانها به هم ساییده شده و باعث درد، تورم و محدودیت حرکتی می شوند.
- آرتروز پس از تروما : ناشی از آسیب قبلی به مفصل زانو، مانند شکستگی یا آسیب تاندون.
- آرتروز روماتوئید : نوع خودایمنی که باعث التهاب و آسیب غضروف و استخوان میشود.
- بیماری های التهابی : بیماریهای التهابی مانند روماتیسم مفصلی میتوانند به تخریب مفصل زانو منجر شوند.
بروز سانحه و تروما
- شکستگی استخوان : آسیب به استخوانهای زانو میتواند منجر به ناهنجاری در مفصل و فرسودگی شود.
- پارگی رباط یا منیسکوس : رباطها و منیسکوس زانو از استحکام و ثبات مفصل محافظت می کنند. پارگی این ساختارها میتواند به فرسودگی مفصل منجر شود.
- آسیب تاندون : تاندونها عضلات را به استخوان متصل میکنند. آسیب به تاندونهای زانو میتواند به حرکت و ثبات مفصل آسیب برساند.
عوامل ژنتیکی
- سابقه خانوادگی آرتروز : ژنتیک میتواند خطر ابتلا به آرتروز را افزایش دهد.
- اختلالات رشدی : برخی اختلالات رشدی، مانند دیسپلازی هیپ (یک ناهنجاری رشدی است که در بدو تولد وجود دارد و با تشکیل ناهنجار مفصل ران مشخص میشود.) میتوانند به ناهنجاری در مفصل زانو و فرسودگی آن منجر شوند.
عوامل محیطی :
- چاقی : اضافه وزن و چاقی فشار زیادی بر مفصل زانو وارد میکند و خطر آرتروز را افزایش میدهد.
- آسیب های ورزشی : آسیبهای ورزشی مانند پیچ خوردگی زانو، پارگی رباطها و منیسکها میتوانند به تخریب مفصل زانو منجر شوند. ورزشکاران، به خصوص کسانی که در ورزشهایی با پرش و تغییر جهت ناگهانی شرکت میکنند، بیشتر در معرض این نوع آسیب ها هستند.
- انجام فعالیتهای پر تکرار: فعالیتهای تکراری و سنگین، مانند دویدن، پریدن و بلند کردن اشیاء سنگین، میتوانند به فرسودگی مفصل زانو منجر شوند.
عوامل دیگر
- جنسیت: زنان بیشتر از مردان در معرض خطر ابتلا به آرتروز زانو هستند.
- سن : با افزایش سن، غضروف مفصلی نازکتر و شکننده تر میشود و خطر آرتروز افزایش می یابد.
- التهاب : التهاب مزمن در مفصل زانو میتواند به فرسودگی آن منجر شود.
- بیماریهای سیستمیک : برخی بیماریهای سیستمیک، مانند لوپوس و روماتیسم مفصلی، میتوانند به آرتروز زانو منجر شوند.
بالاترین ریسک ابتلا به تخریب مفصل زانو کدام است؟
فشار اضافی ناشی از اضافه وزن، یکی از عوامل اصلی تخریب زودرس غضروف زانو است و بالاترین میزان ریسک به این موضوع اشاره می کند.
نحوه تشخیص خراب شدن مفصل زانو
تشخیص خرابی مفصل زانو معمولاً ترکیبی از معاینه فیزیکی و آزمایشهای تصویربرداری است. پزشک با بررسی علائم شما، انجام معاینات خاص بر روی زانو و تجویز برخی آزمایشها لازم، میتواند به تشخیص دقیق برسد.
نحوه ارزیابی اولیه خرابی مفصل زانو چگونه است؟
معاینه فیزیکی
- شرح حال : پزشک از بیمار در مورد تاریخچه پزشکی، علائم، شدت درد، محدودیت حرکتی، فعالیتهای روزمره و سابقه خانوادگی آرتروز سوال میپرسد.
- بررسی علائم : پزشک ابتدا علائم شما را به دقت بررسی میکند. این علائم شامل درد، تورم، سفتی، کاهش دامنه حرکتی و صدا دادن زانو است.
- معاینه فیزیکی زانو : پزشک زانوی شما را از نظر حساسیت به لمس، تورم، قرمزی، ضعف عضلانی، صدای کلیک و دامنه حرکتی بررسی میکند. همچنین ممکن است برخی مانورهای خاص را برای بررسی ناهنجاریهای استخوانی، پایداری زانو و تشخیص آسیبهای احتمالی انجام دهد.
بررسی تاریخچه پزشکی
- آسیبهای قبلی : پزشک در مورد هرگونه آسیب قبلی به زانو، مانند پیچ خوردگی یا عمل جراحی، سوال خواهد کرد.
- عمل های جراحی قبلی : آیا قبلاً عمل جراحی روی زانوی بیمار انجام شده است؟
- درگیری با بیماریهای زمینه ای : آیا درمانجو بیماریهایی مانند آرتروز، روماتیسم مفصلی یا دیابت دارد؟
- بیماریهای زمینه ای : پزشک در مورد بیماریهای زمینهای مانند آرتروز، روماتیسم مفصلی و دیابت سوال خواهد کرد.
- داروهای مصرفی : پزشک در مورد داروهایی که مصرف میکنید، از جمله داروهای ضد التهابی، سوال خواهد کرد.
تشخیص تخصصی خرابی مفصل زانو شامل چیست؟
تشخیص دقیق خرابی مفصل زانو، اولین قدم برای درمان موثر آن است. این فرآیند شامل ترکیبی از معاینه فیزیکی، بررسی سابقه پزشکی بیمار و انجام آزمایشهای تصویربرداری زیر است :
- رادیوگرافی (اشعه ایکس) : این آزمایش برای بررسی تغییرات استخوانی، مانند باریک شدن فضای بین مفصلی و تشکیل خارهای استخوانی، استفاده می شود.
- ام آر آی (MRI) : این آزمایش تصویربرداری دقیقتری از بافتهای نرم مانند غضروف، رباطها و منیسکها ارائه میدهد و میتواند آسیبهای این بافتها را نشان دهد.
- سونوگرافی : این آزمایش برای بررسی مایع سینوویال (مایع درون مفصل) و ساختارهای نرم اطراف مفصل استفاده میشود.
ملاحظات :
تشخیص تخصصی خراب شدن مفصل زانو (آرتروز) یک فرآیند چند مرحله ای است که توسط متخصص ارتوپد یا جراح زانو انجام میشود.
علت تعویض مفصل زانو چیست؟
تعویض مفصل زانو یکی از شایع ترین جراحی های ارتوپدی برای درمان آرتروز زانو در شرایط پیشرفته و درمان دفورمیتی های زانو می باشد.
چه زمانی باید تعویض مفصل زانو انجام شود؟

- زمانی که درد زانو آنقدر شدید باشد که با هیچ روش درمانی دیگر مانند فیزیوتراپی ، استراحت ، دارو ، تزریق کورتون و غیره قابل کنترل نباشد ، و درد زانو بیمار را بی طاقت کرده و تحمل آن غیر ممکن باشد.
- توصیه ی همیشگی ما به بیماران این است که تا سن ۶۰ سالگی تا حد ممکن از جراحی های تعویض مفصل پرهیز کنند ، زیرا عمر مفصل ها ۱۵ تا ۲۰ است و اگر بیمار در سنین پایین این جراحی ها را انجام دهد در سنین بزرگسالی با مشکلات زیادی مواجه خواهد شد.
تا قبل از سن ۶۰ سالگی بهترین راهکار کنترل درد و تحمل آسیب های ناشی از آرتروز انجام فیزیوتراپی منظم هر سه ماه یا شش ماه با توجه به شرایط بیمار و میزان درد و آسیب میباشد.
فیزیوتراپی بعد از جراحی تعویض مفصل زانو چگونه است؟
فیزیوتراپی در کلینیک بعد از تعویض مفصل زانو از مهمترین فازهای درمانی پس از این جراحی میباشد.
در فیزیوتراپی از دستگاه های الکتروتراپی ، تابش امواج فراصوت توسط دستگاه التراسوند ، لیزرتراپی جهت کاهش درد و التهاب استفاده می شود و در نهایت انجام تکنیک های دستی و آموزش ورزش هایی که باعث بدست آمدن دامنه حرکتی زانو میشود.
آموزش مرحله به مرحله ورزش های قدرتی و تعادلی در جهت استقلال کامل بیمار از نکات مهم فیزیوتراپی میباشد.
در مرحله آخر انجام ورزش های حس عمقی تحت نظر فیزیوتراپیست به بیمار کمک میکند تا دیگر هیچگونه مشکل و محدودیتی در راه رفتن و انجام فعالیت های شخصی خود نداشته باشد.

نتیجه گیری
مطالعات نشان دادهاند که بیمارانی که قبل از تعویض مفصل زانو، فیزیوتراپی انجام می دهند، به صورت عمومی مدت زمان بستری بسیار کوتاهتری دارند، درد کمتری را تجربه و زودتر به فعالیتهای روزمره خود بازمیگردند. با تقویت عضلات اطراف زانو و افزایش دامنه حرکتی، میتوانید نتایج بهتری از جراحی بگیرید. آماده اید تا با اعداد و ارقام، تاثیر شگفتانگیز فیزیوتراپی را ببینید؟