فهرست مطالب مربوط به درمان بی اختیاری :
تعریف بی اختیاری ادرار
بی اختیاری ادرار چیست و چگونه رخ می دهد؟
بی اختیاری ادرار در واقع اختلالی است که در آن به صورت ناخواسته ادرار فرد به بیرون نشت می کند. این عارضه یک موضوع بسیار رایج است که افراد بسیاری در دنیا با آن درگیر می باشند. این بیماری با آنکه در بدترین شرایط نیز پیامدهای خطرناکی ندارد ولی بر کیفیت زندگی ، طیف بزرگی از افراد اثرات منفی و زیانباری خواهد داشت به طوری که ممکن است افراد را در زندگی شخصی دچار مشکلات عدیده و در اجتماع دچار افسردگی ، سرخوردگی ، کاهش اعتماد به نفس و اختلالات روحی نماید. بسیاری از افرادی که به ما مراجعه می کنند عنوان می کنند که ما چندین سال است که از ترس نشت ادرار و عدم وجود امکانات در مسیرها ، به مسافرت های برون شهری نرفته ایم.
این معضل بیشتر از اینکه به جسم افراد صدمه وارد کند در طولانی مدت به روح و روان ایشان آسیب می زند.
بسیاری از افراد گمان می کنند کسانی به بی اختیاری ادرار مبتلا هستند که هیچ کنترلی روی عمل دفع ادرار خود نداشته و باید همیشه از پوشک بزرگسالان استفاده کنند.
- در صورتیکه افراد بسیار زیادی هستند که با عطسه و سرفه یا خندیدن دچار ریزش و نشت ادرار میشوند.
این گروه از افراد مبتلا به نوعی از بی اختیاری ادرار به نام بی اختیاری استرسی هستند که در واقع با افزایش فشار داخل شکمی ایجاد میشود.
- گروه دیگری از افراد هستند که پس از احساس دفع باید بلافاصله به سرویس بهداشتی برسند و اگر سرویس بهداشتی در دسترس نباشد دچار ریزش و نشت ادرار میشوند. این گروه از افراد هم دچار نوعی از بی اختیاری ادرار به نام بی اختیاری اورژانسی هستند.
مهمترین نکته این است که همه این افراد با انجام چند جلسه فیزیوتراپی تخصصی عضلات کف لگن و انجام تمرین درمانی تخصصی و ورزش های اختصاصی به راحتی درمان و مشکل شان به طور کامل رفع خواهد شد.
علائم ابتلا به بی اختیاری ادرار
نشانه های بروز بی اختیاری ادرار چیست؟
یکی از علائم و نشانه های اختلال بی اختیاری ادرار و مشکلات در دفع ادرار که با افزایش سن افراد نیز شایع تر می گردد می تواند شامل موارد ذیل باشد :
- خروج بسیار آهسته ادرار یا قطره قطره دفع شدن
- فشار آوردن و زور زدن برای خروج ادرار
- قطع و وصل مکرر دفع ادرار
- بروز مشکلات عدیده بعد از دفع ادرار ، مانند احساس زمانی که مثانه به طور کامل تخلیه نشده باشد یا دفع یا نشت چند قطره ادرار بعد از اینکه فکر می کنید کارتان تمام شده است.
علل ابتلا به بی اختیاری ادرار
دلیل بروز بی اختیاری ادرار چیست؟
علت بی اختیاری استرسی عموماً نتیجه اختلال در کارکرد اسفنکتر مجرای ادرار و یا ضعف و آسیب به عضلات کف لگن می باشد ، وظیفه این عضلات جلوگیری از نشت ادرار می باشد.
علت بی اختیاری فوریتی (اورژانسی) معمولاً در نتیجه فعالیت بیش از حد و عدم کنترل عضلات دترسور است که مثانه را مدیریت می کنند.
علت بی اختیاری سرریز یا تکرر ادرار اغلب به دلیل عفونت یا انسداد در مثانه شما ایجاد می شود که از تخلیه کامل آن جلوگیری و باعث احساس وجود ادرار در مثانه می شود.
علت بی اختیاری کامل ممکن است به دلیل مشکل در مثانه از بدو تولد ، آسیب به نخاع و ستون فقرات باشد.
موارد دیگری که می توانند مخاطرات بی اختیاری ادرار را افزایش داده یا علت آن شوند به شرح زیر می باشد :
- قرارگیری در سانحه تصادف اتومبیل ، آسیب های ورزشی و پرتاب از بلندی
- قرارگیری در موقعیت بارداری و انجام زایمان طبیعی
- افزایش بیش از اندازه وزن
- ژنتیک و سابقه خانوادگی بی اختیاری و شب ادراری
- افزایش سن – اگرچه بی اختیاری بخشی اجتناب ناپذیر از پیری نیست.
- ابتلا به فیستول (سوراخ کوچک یا تونلی که می تواند بین مثانه و ناحیه مجاور ایجاد شود.)
- انجام جراحی پروستات در آقایان
ریسک های احتمالی ابتلا به بی اختیاری ادرار
چه مواردی باعث بروز مشکلات کنترل مثانه در زنان می شود؟
برخی از رویدادهای زندگی و مشکلات سلامتی می تواند با تضعیف عضلات کف لگن منجر به بی اختیاری استرس در زنان شود
- بروز سوانح خصوصاً تصادفات رانندگی و آسیب های ورزشی مانند ضربات سنگین شوک آور
- قرارگیری در موقعیت تعرض جنسی خصوصاً تجاوزهای وحشیانه
- قرارگیری در موقعیت بارداری و زایمان طبیعی
- قرارگیری در موقعیت یائسگی
- افتادگی اندام لگنی (افتادگی رحم و مثانه) مانند سیستوسل
اصولاً هر عاملی که باعث بروز فشار بر روی اعصاب نواحی لگن و همچنین باعث ضعف یا اختلال در عملکرد عضلات کف لگن شود می‌تواند نگه داشتن ادرار را در مثانه را دشوار و عامل بروز بی اختیاری استرسی شود که این موضوع در هنگام انجام امور و فعالیت روزمره خصوصاً در حین عطسه ، خنده یا سرفه به مثانه فشار آورده و باعث عدم کنترل ادرار و نشت ادرار شود. ضعیف بودن عضلات کف لگن همچنین می تواند باعث بروز شب ادراری ، بی اختیاری گاز و بی اختیاری مدفوع شود.
چه مواردی باعث بروز مشکلات کنترل مثانه در مردان می شود؟
بی اختیاری ادرار در آقایان در بعضی موارد به واسطه بیماری ها و اختلالات پروستات رخ می دهد.
غده پروستات در مردان که دهانه مثانه را در بر میگیرد با افزایش سن بزرگتر شده و زمانی که این بزرگ شدن از حالت عادی خارج می شود به اصطلاح به بیماری به نام بزرگ شدن پروستات یا هیپرپلازی خوش خیم پروستات (BPH) تبدیل می شود.
این بیماری ممکن است اختلالات دفع ادراری ذیل را در آقایان ایجاد نماید :
- خروج بسیار آرام ادرار یا از بین رفتن جهش ادرار
- بروز اشکال در شروع دفع ادرار
- باقی ماندن ادرار در مثانه یا مشکل در تخلیه کامل مثانه
- بی اختیاری ادرار استرسی در حین درمان بزرگی خوش خیم پروستات
به صورت عمومی مردانی که سابقه عمل جراحی سرطان پروستات دارند به بی اختیاری ادرار مبتلا می شوند. انجام پرتودرمانی ، جراحی یا سایر روش های درمان سرطان پروستات می تواند منجر به بروز آسیب در اعصاب نواحی لگن و در نهایت بروز شب ادراری ، اسپاسم مثانه یا بی اختیاری استرسی شود. این نوع بی اختیاری های ادرار با فیزیوتراپی کف لگن کاملاً قابل درمان و بهبود هستند.
انواع بی اختیاری ادرار
بی اختیاری ادرار انواع مختلفی دارد که با توجه به علائم و نشانه های بروز ، طبقه بندی می شوند. این طبقه بندی به صورت ذیل قابل مطالعه و بررسی می باشد :
بی اختیاری استرسی
بی اختیاری ادرار استرسی چیست و چگونه رخ می دهد؟
نشتی غیر ارادی ادرار بر اثر افزایش فشار داخل شکمی ( بلند کردن اجسام ، عطسه ، سرفه ، خندیدن ، ورزش کردن و غیره ) در این حالت ممکن است در اثر عطسه و سرفه چند قطره ادرار فرد نشتی داشته باشد.
افرادی که دچار این علایم میباشند بی اختیاری ادرار استرسی دارند و بسیار عالی با فیزیوتراپی درمان می شوند. در این فاز بسیاری از جراحان بیمار را تشویق به جراحی های بالا کشیدن رحم یا مثانه میکنند که صد در صد جراحی اشتباه میباشد. در این مرحله با فیزیوتراپی عضلات کف لگن ، تقویت عضلات و هماهنگی عصب و عضله به طور کامل مشکل بیمار درمان می گردد.
بی اختیاری فوریتی
بی اختیاری ادرار اورژانسی چیست و چگونه رخ می دهد؟
این بی اختیاری ادرار همراه با احساس نیاز شدید و اورژانسی به ادرار کردن است به طوری که فرد قادر به کنترل آن نیست.
فرد حالت اضطرار ادراری دارد و باید خود را خیلی سریع به دستشویی برساند و در صورتیکه به موقع به دستشویی نرسد ممکن است دچار نشت و ریزش ادرار شود.
درصد بسیار زیادی از این بیماران نیز بطور کامل با فیزیوتراپی عضلات کف لگن بهبود می یابند.
در این مرحله نیز بیمار باید از انجام جراحی امتناع کرده و حتما یک دوره تحت درمان فیزیوتراپی تخصصی کف لگن قرار گیرد زیرا بیش از ۹۰ درصد بیماران با مشکل بی اختیاری فوریتی با فیزیوتراپی بطور کامل درمان میشوند.
بی اختیاری ترکیبی
بی اختیاری ادرار ترکیبی چیست و چگونه رخ می دهد؟
ترکیبی از دو نوع بی اختیاری استرسی و اورژانسی می باشد به طوریکه در فرد احساس فوریت همراه با نشت ادرار وجود دارد.
اختلال در دفع ادرار و احتباس ادرار
احتباس ادرار چیست و چگونه رخ می دهد؟
مثانه قادر به منقبض شدن مناسب نیست ، در موارد مزمن همیشه مقداری ادرار بعد از ادرار کردن در مثانه باقی میماند و در موارد حاد احتباس ادرار ، فرد قادر به ادرار کردن نیست و احتیاج به کاتتر و جراحی دارد.
بیماران احتباس ادرار که مشکل حادی ندارند با فیزیوتراپی نتیجه بسیار عالی از درمان می گیرند. معمولاً درمان این درمانجویان کمی بیشتر از درمان بیماران دارای بیماری بی اختیاری ادرار زمان میبرد ولی نتیجه درمان بسیار موثر و عالی خواهد بود.
مثانه بیش فعال (تکرر ادرار)
تکرر ادرار چیست و چگونه رخ می دهد؟
انقباض غیر ارادی مثانه در فاز پر شدن آن به صورتی که فرد قادر به کنترل آن نیست و به دو صورت OAB/wet و OAB/dry وجود دارد.
OAB/wet ، اختلال موتور و سنسوری می باشد که با بی اختیاری فوریتی همراه است OAB/dry تکرر ادرار همراه با احساس نیاز شدید به تخلیه ادرار است و ۳/۲ افراد OAB را شامل می شود.
افرادی که مرتب نیاز به تخلیه مثانه دارند و باید مکرر از سرویس بهداشتی استفاده کنند دچار تکرر ادرار هستند.
تعداد دفعات تخلیه ادرار نرمال روزانه ۴ تا ۶ بار میباشد. علت این مشکل در بسیاری موارد ضعف عضلات کف لگن است.
اگر فرزندانتان نیز مبتلا به این مشکل هستند ممکن است دچار ضعف عضلات کف لگن و اختلالات ادراری کودکان باشند.
زمان مناسب جهت مراجعه به پزشک
جهت تشخیص بی اختیاری ادرار چه زمانی مناسب مراجعه به پزشک است؟
در صورتی که یکی از علائم بی اختیاری ادرار ، احتباس ادرار و تکرر ادرار را تجربه کردید ، حتماً سریعاً با پزشک خود در میان بگذارید. انواع اختلالات ادرار و بی اختیاری در ادرار یک سری عارضه های رایج هستند و شما نباید از مذاکره و مشورت در مورد علائم بیماری خود خجل باشید.
شناسایی نوع اختلالات ادراری و بی اختیاری ادرار عموماً بعد ویزیت دکتر و انجام یک سری آزمایشات مشخص خواهد گردید.
اقدامات پزشک ممکن است همه یا یکی از موارد ذیل باشد :
- آزمایش خون
- آزمایش ادرار
- تصویربرداری از مثانه
- تصویربرداری از ستون فقرات
- آزمایش از عضلات کف لگن
نحوه تشخیص بیماری بی اختیاری ادرار
روش های تشخیص بی اختیاری ادرار شامل چه مواردی است؟
پرسش ها و ارزیابی ها
با مراجعه به پزشک عمومی در مورد سبک زندگی ، داروهای مصرفی ، علائم و نشانه های بیماری و سوابق سوانح و آسیب های فیزیکی و درمان های پزشکی و جراحی پرسش هایی خواهد شد که ممکن است شامل موارد ذیل باشد :
- آیا بی اختیاری ادرار یا نشت ادرار در حین خنده یا سرفه رخ می دهد؟
- آیا در شبانه روز به صورت مکرر به سرویس بهداشتی می روید؟
- آیا در حین خروج یا دفع ادرار دچار مشکل می شوید؟
- در حال حاضر چه دارویی مصرف می کنید؟
- چه مقدار مایعات ، چایی ، الکل یا کافئین می نوشید؟
اندازه گیری میزان مصرف مایعات و دفعات دفع ادرار
ممکن است پزشک عمومی به شما آموزش دهد که میزان و دفعات دفع ادرار خود را حداقل به مدت ۳ روز یادداشت کنید تا بتوانید تا حد امکان در مورد وضعیت خود به آنها گزارش دهید.
این گزارش شامل یک یا همه موارد زیر باشد :
- چند بار در طول روز بی اختیاری را تجربه می کنید؟
- چند بار به صورت فوری به رفتن به سرویس بهداشتی نیاز پیدا می کنید؟
- چه میزان از هر نوع مایعات می نوشید؟
- لیست انواع مایعاتی که می نوشید کدامند؟
- دفعات دفع ادرار شما چه تعدادی است؟
- میزان ادراری که دفع می کنید چقدر است؟
آزمایشات و معاینات
جهت تشخیص بیماری بی اختیاری ادرار ، ممکن است نیاز به انجام برخی ارزیابی ها ، معاینات و آزمایشات داشته باشید تا پزشک بتواند مواردی را که ممکن است به عنوان دلیل بروز بی اختیاری ادرار مشاهده می شود را تایید یا رد کند.
معاینات فیزیکی ، جسمی
اگر درمانجو مهربان (مرد) باشد ، درمانگر قطعاً سلامت غده پروستات را که بین آلت و مثانه قرار دارد و مجرای ادرار را احاطه کرده است ، بررسی نماید ، از این جهت ممکن است نیاز به معاینه دیجیتال رکتوم باشد.
اگر غده پروستات بزرگ شده باشد یا تحت عمل جراحی پروستات قرار گرفته باشد ، می تواند باعث ایجاد علائم شب ادراری ، بی اختیاری ادرار و تکرر ادرار (نیاز مکرر به ادرار) شود.
آزمایش دیپ استیک
اگر پزشک متوجه علائمی از وجود عفونت دستگاه ادراری (UTI) شود ، ممکن است نمونه ای از ادرار شما ممکن است برای باکتری مورد آزمایش قرار گیرد. (یک چوب کوچک با مواد شیمیایی در نمونه ادرار شما فرو می‌رود. در صورت وجود باکتری این مواد تغییر رنگ می دهند. آزمایش دیپ استیک همچنین می تواند خون و پروتئین را در ادرار شما بررسی کند.)
آزمایش حجم مثانه (ادرار باقیمانده در مثانه)
اگر پزشک متوجه علائم تکرر ادرار شود ، ممکن است آزمایشی تحت عنوان آزمایش حجم ادرار باقیمانده مثانه را پیشنهاد نموده تا بعد از دفع ادرار ، میزان ادرار در مثانه را اندازه گیری کند. این آزمایش توسط اسکن اولتراسوند از مثانه انجام می شود.
آزمایش تشخیص تخصصی بی اختیاری ادرار
آزمایشات تخصصی تشخیص بی اختیاری ادرار
اگر علت بی اختیاری ادرار شما مشخص نباشد ، ممکن است آزمایشات بیشتری لازم باشد. درمانگر معمولاً ابتدا درمان شما را آغاز می کند و در صورت عدم تاثیر درمان ممکن است آزمایشات بیشتری را پیشنهاد کند. چند آزمایشات زیر نمونه ای از آزمایشات تشخیص تخصصی بی اختیاری ادرار می باشند :
آزمایش انقباض کف لگن
یکی از آزمایش های بسیار مهم و کلیدی تشخیص بیماری بی اختیاری ادرار ، بررسی میزان قدرت ، فشار و صحت سنجی عملکرد و کارکرد عضلات کف لگن می باشد که در طی آن ممکن است جهت ارزیابی صحت کارکرد دستگاه تناسلی و ادراری شما ، معایناتی انجام شود. این آزمایش فقط در کلینیک فیزیوتراپی قابل انجام است.
فیزیوتراپیست از طریق دستگاه بیوفیدبک میزان انقباض عضلات شما را از طریق سنسور داخلی فشاری (پروب واژینال یا رکتال) آزمایش نماید.
عضلات کف لگن عضلاتی هستند که اطراف رکتوم ، مثانه و مجرای ادرار شما را احاطه کرده اند. آسیب به عضلات کف لگن می تواند منجر به بی اختیاری ادرار شود.
اگر درمانجو مهربانو باشد ، معاینه لگن انجام که عموماٌ طی این آزمون ممکن است از ایشان درخواست شود که سرفه نموده یا خم شود تا میزان و نشتی ادرار را ارزیابی گردد.
ممکن است داخل واژن معاینه شود ، چون در بسیاری از موارد بی اختیاری استرسی ادرار ، قسمتی از مثانه ممکن است به داخل واژن افتاده باشد که به آن سیستوسل می گویند.
سیستوسکوپی
سیستوسکوپی شامل استفاده از یک لوله نازک با دوربین متصل به آن (اندوسکوپ) برای مشاهده داخل مثانه و مجاری ادراری است. سیستوسکوپی می تواند اختلالاتی را که ممکن است باعث بی اختیاری شوند شناسایی نماید.
آزمایش یورودینامیک
اینها گروهی از آزمایشات هستند که برای بررسی عملکرد مثانه و مجرای ادرار شما استفاده می شوند. ممکن است از شما درخواست شود که برای چند روز تمام موارد مرتبط با دفع ادرار را یادداشت و سپس چندین آزمایش را در بیمارستان یا کلینیک انجام دهید.
این آزمایشات می تواند شامل موارد زیر باشند :
- اندازه گیری فشار در مثانه با قرار دادن کاتتر در مجرای ادرار
- اندازه گیری فشار شکم با قرار دادن یک کاتتر در قسمت پایین بدن
- از شما می خواهد که در دستگاه مخصوصی که میزان و جریان ادرار را اندازه گیری می کند ادرار کنید.
روش های درمان بی اختیاری ادرار
روش درمان بی اختیاری ادراری چیست؟
اغلب بیماری های منتهی با اختلالات ادراری (در صورت عدم وجود عفونت در دستگاه گوارشی و ادراری) به واسطه اختلال یا ضعف در عضلات کف لگن می باشد و راحت ترین روش درمان بیماری های عضلات کف لگن از جمله : عوارض بعد از جراحی پروستات ، احتباس ادرار ، شب ادراری کودکان ، یبوست کودکان ، یبوست ، افتادگی مثانه ، واژینیسموس ، بی اختیاری گاز ، بی اختیاری مدفوع ، دردهای لگنی ، بیماری های نورولوژیک ، آسیب های زایمان طبیعی ، دردهای مقاربتی ، اختلالات جنسی ، والوودینیا انجام فیزیوتراپی تخصصی عضلات کف لگن توسط دستگاه بیوفیدبک میباشد.
یکی از نکات مهم برای درمان بی اختیاری های ادراری اصلاح الگوی تغذیه و عادت های اشتباه بیماران میباشد.
فیزیوتراپیست متخصص در این زمینه با انجام پرسش هایی خاص ، سبک زندگی شخص را دنبال و اختلالات تغذیه ای و عادت های نامناسب هر درمانجو را تشخیص و ایشان را برای رفع این عادات راهنمایی میکند.
قسمت دیگر از درمان ها که بروزترین روش درمان و بهترین روش درمان است از طریق دستگاه بیوفیدبک است که دارای پروب های فشاری و الکتریکی میباشد و از طریق این دستگاه عضلات کف لگن بصورت دقیق پایش ، ارزیابی و تقویت شده و آموزش می بینند تا در هر مرحله از کنترل و یا تخلیه ادرار عملکرد درست خود را بدست آورند.
قسمت دیگر درمان مربوط به ورزش ها و تمرینات تخصصی عضلات کف لگن میشود که در درمان این بیماری نقش بسیار مهمی دارد.
معرفی بهترین روش درمان بی اختیاری ادرار
موثرترین متد درمانی بی اختیاری ادرار چیست؟
در حال حاضر یکی از راحت ترین ، کم دردسرترین ، موثرترین و بهترین روش درمان بی اختیاری ادرار فیزیوتراپی تخصصی عضلات کف لگن با دستگاه بایوفیدبک می باشد.
تعداد جلسات درمان بی اختیاری ادرار
درمان بی اختیاری ادرار چند جلسه به طول می انجامد؟
پاسخ به این سوال بسته به نوع بی اختیاری و همچنین علائم بیماری و علت وقوع ، سبک زندگی افراد و در صورت داشتن جراحی ، میزان اقبال در عمل جراحی ، کمی دشوار و در برخی افراد به واسطه شرایط و آمادگی بدنی ، شغلی و ورزشی ممکن است متفاوت باشد ، ولی عموماً بین ۱۵ تا ۳۰ جلسه فیزیوتراپی ، عضلات کف لگن به درمان پاسخ بسیار مطلوبی نشان خواهند داد.
هر جلسه فیزیوتراپی جهت درمان بی اختیاری ادرار چقدر زمان می برد؟
درمان فیزیوتراپی کف لگن جهت درمان بی اختیاری ادرار ، اصولاً بین ۴۵ دقیقه الی یک ساعت و ربع زمان لازم خواهد داشت.
امکان انجام فیزیوتراپی عضلات کف لگن در منزل
آیا درمان بی اختیاری ادرار در منزل امکان پذیر است؟
بلی ، در صورتیکه درمانجو دچار محدودیت های حرکتی می باشد و امکان مراجعه به کلینیک فیزیوتراپی را نداشته باشد ، انجام این نوع درمان بصورت فیزیوتراپی در منزل امکان پذیر میباشد که این مهم می بایست حتماً با دستگاه بیوفیدبک به همراه تمرین درمانی توسط فیزیوتراپیست متخصص صورت پذیرد.
ورزش های مناسب درمان بی اختیاری ادرار
تمرینات بدنی مناسب جهت کنترل بی اختیاری ادرار کدامند؟
ورزش های کگل از جمله ورزش های بسیار مفید برای تقویت عضلات کف لگن و بهبودی بی اختیاری ادرار میباشد.
در صورت وجود اختلال و بیماری حتماً با یک متخصص مشورت کنید و از درمان های خانگی خودداری کنید.
- چند نمونه از ورزش های مناسب با تصاویر آموزش داده شده است.
هزینه های فیزیوتراپی کف لگن
هزینه فیزیوتراپی بایوفیدبک درمان بی اختیاری ادرار چقدر است؟
برای مشاهده هزینه یک جلسه درمان بی اختیاری ادرار (فیزیوتراپی تخصصی کف لگن) با دستگاه بایوفیدبک در بخش تعرفه های فیزیوتراپی کد خدمت ۹۰۰۱۳۵ را ملاحظه فرمایید.
