فهرست مطالب :
بررسی اجمالی
همانطور که میدانید فیزیوتراپی یک روش درمانی غیر دارویی است که با استفاده از تمرینات فیزیکی و حرکات خاص ، برای بهبود و تقویت عضلات ، افزایش انعطاف پذیری و بهبود عملکرد جسمانی افراد مورد استفاده قرار میگیرد. تمرین درمانی یکی از روش ها و متدهای فیزیوتراپی است و به عنوان یک درمان بسیار موثر ایفای نقش می کند. این روش همچنین جهت پیشگیری از مشکلات عضلانی و اسکلتی ، از جمله آرتروز ، آسیبهای ورزشی ، دردهای عضلانی-اسکلتی و اختلالات عملکردی مورد استفاده قرار می گیرد.
مفهوم تمرین درمانی
تمرین درمانی چیست؟
تمرین درمانی یکی از ارکان مهم درمان در علوم فیزیوتراپی در شاخه توانبخشی است. در واقع به رویکرد تقویت اندام ها در قالب دانش طراحی و اجرای برنامه های ورزشی تخصصی که توسط فیزیوتراپیست در کنار درمان فیزیوتراپی تجویز میگردد تمرین درمانی گفته می شود.
همانند رژیم غذایی که در این برنامه تمرینی علاوه بر نوع تمرین تعداد دفعات تمرین با توجه به شرایط درمانجو تعیین می شود.
شواهد علمی که اثرات مفید تمرین درمانی را نشان می دهد غیرقابل انکار است همچنین تحقیقات نشان داده است که فواید ورزش از خطرات آن بسیار بیشتر است لذا طبق توصیه متخصصین داشتن برنامه ورزشی منظم در افراد بزرگسال ضروری می باشد.
مزایای تمرین درمانی در فیزیوتراپی
تمرین درمانی در فیزیوتراپی چه فوایدی دارد؟
تمرین درمانی در فیزیوتراپی دارای مزایای فراوانی است که میتواند به بهبود و بهبود کیفیت زندگی فرد کمک کند. در ادامه به برخی از مزایای این روش درمانی اشاره خواهیم کرد :
- افزایش قدرت و استقامت عضلات
تمرین درمانی در فیزیوتراپی به فرد کمک میکند تا عضلات خود را تقویت کند و قدرت و استقامت جسمانی خود را بهبود بخشد. این تمرینات میتوانند در بهبود عملکرد روزمره فرد ، افزایش قدرت حرکتی و بهبود تعادل و استحکام عضلات کمک کنند. - بهبود انعطافپذیری
تمرین درمانی در فیزیوتراپی میتواند به بهبود انعطافپذیری عضلات و مفاصل کمک کند. با انجام تمرینات مناسب ، انعطافپذیری عضلات افزایش مییابد و مفاصل فرد قابلیت حرکت بیشتری را به دست میآورند. - کاهش درد و التهاب
تمرین درمانی در فیزیوتراپی میتواند در کاهش درد و التهاب عضلات و مفاصل موثر باشد. این تمرینات میتوانند باعث بهبود گردش خون به مناطق دردناک شده و باعث کاهش التهاب در آن مناطق شوند. - بهبود تعادل و کنترل حرکتی
تمرین درمانی در فیزیوتراپی میتواند به بهبود تعادل و کنترل حرکتی فرد کمک کند. با انجام تمرینات تعادلی و تمریناتی که بر روی کنترل حرکتی تأکید دارند ، افراد میتوانند توانایی و کنترل بهتری را برای انجام فعالیتهای روزمره خود ایجاد نمایند.
علل ارجاع به تمرین درمانی
در چه مواردی تمرین درمانی توسط فیزیوتراپیست توصیه می گردد؟
در تکمیل درمانهای فیزیوتراپی تمرین درمانی وجود دارد که در موارد ذیل همواره توسط فیزیوتراپیست ها توصیه می گردد :
در تسکین دردهای ارتوپدیک اندام فوقانی :
- مشکلات و دردهای گردن
- سوزش بین دو کتف
- گرفتگی عضلات دو کتف
- پارگی تاندون شانه
- گیر افتادن تاندون شانه
- التهاب تاندون شانه
- دررفتگی شانه
- شانه یخ زده
- سندروم تی او اس شانه
- درد تاندون خارجی آرنج
- درد آرنج تنیس بازان
- درد تاندون داخلی آرنج
- درد تاندون خلفی آرنج
- گرفتگی کانال مچ دست
- سندروم تونل کارپال یا CTS
- شکستگی مچ دست
- درد پشت بدن
در تسکین آرتروز و آرتریت روماتوئید :
اختلالات اسکلتی ، قامتی و حرکتی مثل :
اهداف تمرین درمانی در فیزیوتراپی
هدف از تمرین درمانی در توانبخشی چیست؟
اهداف و مقاصدی که فیزیوتراپیست از تمرین درمانی در تکمیل فرآیند درمان فیزیوتراپی دارد در چند مورد ذیل خلاصه می گردد :
- آگاهی و فعال سازی عضلات
- تحرک و کشش
- ثبات و تقویت هسته بدن (core)
- افزایش قدرت و استقامت بدن
- بهبود تعادل ، حس عمقی و هماهنگی
- بالا بردن ظرفیت قلبی و عروقی
انواع تمرین درمانی
چند نوع تمرین درمانی وجود دارد؟
تمرین درمانی انواع مختلفی دارد اما به صورت کلی در ۴ گروه کلی می توان آن را تقسیم کرد :
تمرینات تقویتی یا قدرتی
نحوه انجام تمرینات تقویتی یا قدرتی چگونه است؟
تمرینات تقویتی که معمولاً با مقاومت سنگین و تکرار کمتر انجام می شود. مثل :
- دمبل یا وزنه زدن
- طناب کش یا سیمکش
تمرینات استقامتی
نحوه انجام تمرینات استقامتی چگونه است؟
تمرینات استقامتی که گروههای عضلانی بزرگ را در مدت زمان طولانیتری درگیر میکنند.
تمرینات انعطافی یا کششی
نحوه انجام تمرینات کششی انعطافی چگونه است؟
تمرینات انعطاف پذیری از طریق کشش و حرکت به دست می آیند.
تمرینات تعادلی
نحوه انجام تمرینات تعادلی چگونه است؟
تمرینات تعادل و هماهنگی که بر حفظ مرکز ثقل فرد متمرکز است.
ملاحظات :
قابل توجه است که در برنامه تمرینی شما انواع مختلفی از تمرینات بصورت ترکیبی طراحی می شود که با توجه به نیاز افراد متفاوت می باشد.
روش های انجام تمرینات قدرتی
تمرینات قدرتی چگونه انجام می گردد؟
تمرینات قدرتی برای ساختن بافت عضلات انجام می شود که شامل درجه بندی مختلف از جمله تمرین مقاومتی می باشد. تمرینات قدرتی ممکن است با شدت بالا یا متوسط انجام شوند. این روش تمرین درمانی قدرت کلی عضلات را افزایش می دهد و به شکل های ذیل انجام می شود :
ایزومتریک
متد ایزومتریک در تمرین درمانی قدرتی چگونه انجام می شود؟
ایزومتریک (Isometric) به معنی هم اندازه شامل انقباض عضله بدون تغییر در طول آن است (حرکت در تمرین استاتیک یا ثابت است)
تمرینات مقاومتی که در دسته تمرینات قدرتی قرار می گیرند مانند :
تمرین با کش یا وزنه جز تاثیرگذارترین تمرینات جهت افزایش قدرت و توان عضله می باشند.
این تمرینات نه تنها در تمامی سنین حائز اهمیت میباشد بلکه در سنین بزرگسالی اهمیت آن بیشتر نیز می شود.
تحقیقات نشان داده است که انجام این تمرینات در بزرگسالان ریسک ابتلا به چاقی ، دیابت نوع دو و پوکی استخوان را به شکل قابل ملاحظه ای کاهش میدهد.
- تعداد جلسات توصیه شده برای انجام تمرینات مقاومتی ۲ الی ۳ بار در هفته می باشد.
ایزوتونیک
متد ایزوتونیک در تمرین درمانی قدرتی به چه معناست؟
ایزوتونیک (Isotonic) به معنی (کشش مساوی) ، در این تمرین حرکات داینامیک با فشار ثابت در عضله اتفاق می افتد.
ایزوکنتیک
متد ایزوکنتیک در تمرین درمانی قدرتی چگونه است؟
در این نوع تمرین حرکت داینامیک با فشار متغیر در عضله اعمال می شود.
تمرینات ایزوکنتیک به حرکت با سرعت ثابت بدون توجه به نیروی اعمال شده اشاره دارد. ماهیچه ها با سرعت ثابت در انقباض ایزوکینتیک منقبض و کوتاه شده تا عضلات به طور مداوم در تمام دامنه حرکتی تقویت شوند.
فاکتورهای مهم در تمرینات استقامتی
تمرینات استقامتی چگونه انجام می گردد؟
میزان انجام ورزش در تمرینات استقامتی با توجه به فاکتورهای ذیل تعیین می گردد :
شدت انجام حرکت
مفهوم شدت در تمرین درمانی استقامتی چیست؟
شدت به معنی میزان تلاشی است که فرد برای انجام یک تمرین یا فعالیت دارد.
میزان شدت تمرین می تواند با مانیتور کردن ضربان قلب با استفاده از دستگاه پالس اکسی متری کنترل شود غیر از مواردی که فرد مشکل پاتولوژی قلب داشته باشد یا در اثر مصرف داروی خاصی تاثیر ورزش روی ضربان قلب قابل ملاحظه نباشد.
تمرینات استقامتی بر اساس شدت به ۳ دسته تقسیم می شود :
- پایین
- متوسط
- شدید
اصل اضافه بار تمرین بیان می کند که ورزش زیر حداقل شدت یا آستانه به اندازه کافی بدن را به چالش می کشد و منجر به تغییرات در پارامترهای فیزیولوژیکی (از جمله افزایش حداکثر حجم اکسیژن مصرفی در واحد زمان) نمیشود.
در غیاب دستگاه سنجش ضربان قلب ، افراد می توانند نبض خود را کنترل کنند تا مطمئن شوند که با شدت صحیح کار می کنند.
نحوه محاسبه ضربان قلب با استفاده از شریان کاروتید
در این مرحله تراپیست ابتدا پیدا کردن نبض شریان کاروتید در گردن را به شما آموزش می دهد. سپس تعداد نبض کاروتید را ۱۰ الی ۱۵ ثانیه بشمارید و آن را به ترتیب در ۶ و یا ۴ ضرب کنید. بدین ترتیب می توانید ضربان قلب خود را در ۱ دقیقه محاسبه کنید.
برای رسیدن به مرحله ایروبیک یا هوازی شدت تمرین باید به گونه ای باشد که ضربان قلب شما به حد ماکسیم یا حداکثر برسد. برای محاسبه حداکثر ضربان قلب باید سن خود را از عدد ۲۲۰ کم کنید.
مدت زمان تمرین
مدت زمان در تمرین درمانی استقامتی چگونه تعیین می گردد؟
زمان تمرین در مجموع ۲۰ الی ۶۰ دقیقه فعالیت هوازی مداوم یا متناوب در روز باید انجام شود. این فعالیت را می توان در طول روز به حداقل جلسات ۱۰ دقیقه ای نیز تقسیم کرد.
مدت زمان تمرین به شدت تمرین نیز بستگی دارد افرادی که تمرینات را با شدت کمتر انجام می دهند برای رسیدن به تاثیر مثبت باید هر جلسه حداقل ۶۰ دقیقه تمرین کنند.
فرکانس انجام
تناوب در انجام تمرین درمانی استقامتی چگونه است؟
تناوب یا تکرار تمرینات باید ۳-۵ روز در هفته باشد.
تحقیقات نشان داده است که انجام ۳ جلسه تمرین در هفته تاثیرات مثبت قابل توجه ای به همراه دارد با این حال تعداد ۵ جلسه با شدت کمتر فشار تمرینات برای برخی افراد قابل کنترل است.
لازم به ذکر است که انجام تمرینات بیشتر از ۵ جلسه نه تنها تاثیر بیشتری نخواهد داشت بلکه ریسک آسیب را نیز بالا می برد.
نوع تمرین
چه نوع تمرینات استقامتی توصیه می شود؟
نوع ورزش بخصوص ورزش های موزون هوازی با شدت متوسط که گروه های عضلانی بزرگی را درگیر می کنند و انجام آن به مهارت کمی نیاز دارد برای بهبود سلامت به همه بزرگسالان توصیه می شود.
سایر ورزش هایی که نیاز به مهارت یا تناسب اندام دارند فقط به افرادی که امادگی بدنی کافی دارند توصیه می شود در غیر این صورت امکان آسیب دارد.
بهترین و رایج ترین ورزش استقامتی چیست؟
پیاده روی رایج ترین شکل ورزش استقامتی است که پزشکان اغلب آن را توصیه می کنند. پیاده روی را می توان به راحتی در برنامه روزانه گنجاند.
یک مطالعه نشان داده است که سالمندانی که به طور متوسط حداقل ۲ مایل در روز پیاده روی میکنند ، خطر مرگ و میر در آن ها تا ۵۰ درصد کاهش می یابد.
از انواع مناسب دیگر تمرین استقامتی می توان به موارد ذیل اشاره کرد :
- شنا
- دوچرخه سواری
- رقصیدن
- کوهنوردی یا بالا رفتن از پله ها به جای آسانسور
- گلف (پیاده روی)
- باغبانی یا کارهای سنگین در حیاط
انواع تمرینات انعطاف پذیری
تمرینات انعطاف پذیری در چگونه انجام می گردد؟
تمرینات کششی یا انعطاف پذیری تمریناتی هستند که به صورت تدریجی باعث افزایش دامنه حرکتی مفاصل می شوند.
تمرینات کششی به طور کلی به ۳ دسته تقسیم می گردد :
تمرینات کششی استاتیک
تکنیک استاتیک در تمرین درمانی کششی چگونه است؟
متد استاتیک (Static) یا راکد شامل نگه داشتن یک پوزیشن خاص در مدت زمان مشخص شده (معمولا ۲۰-۳۰ ثانیه) به صورت بی حرکت می باشد.
تمرینات کششی داینامیک
تکنیک داینامیک در تمرین درمانی کششی به چه معناست؟
متد داینامیک (Dynamic) یا پویا شامل حرکات جهشی تکراری است که در طول زمان باعث کشش عضلانی می شود.
تمرینات کششی با تکنیک PNF
تکنیک (PNF) در تمرین درمانی کششی به چه معناست؟
متد پی ان اف (PNF) مخفف (Proprioceptive Neuromuscular Facilitation) به معنی (کشش تسهیل عصبی عضلانی گیرنده های عمقی) است که شامل انقباض و ریلکس کردن متناوب عضله است که به صورت کلی بیشترین اثر را در افزایش طول عضله در بلند مدت دارد.
نحوه انجام تمرینات تعادل و هماهنگی
تمرینات تعادل و هماهنگی در فیزیوتراپی چگونه انجام می گردد؟
کنترل تعادل و هماهنگی بدن در وضعیت ایستاده یک نیاز ضروری برای ورزش ، فعالیتهای روزانه و پیشگیری از آسیب است.
برای مثال : اختلال در کنترل وضعیت با افزایش خطر پیچ خوردگی مچ پا همراه می باشد.
به دلیل این ارتباط قوی ، آموزش تعادل و هماهنگی جز رایج برنامههای مداخله ای پیشگیرانه و درمانی است که توسط مربیان ورزشی و فیزیوتراپیست ها برای درمان تکمیلی درمانجویان مبتلا به انواع بیماریهای اسکلتی عضلانی در کنار درمان های فیزیوتراپی استفاده میشود.
عوارض جانبی تمرین درمانی
آیا تمرین درمانی عوارض جانبی دارد؟
خیر ، در صورتیکه درمانجو قبل از شروع درمان فیزیوتراپی به همه موارد مرتبط به جراحی های گذشته ، بیماری ها (دیابت ، قلبی ، عروقی ، عفونی و تنفسی) و داروهای مصرفی پاسخ درست داده باشد و تمرین درمانی توسط فیزیوتراپیست متخصص طراحی و اجرا گردد هیچ عوارض جانبی ایجاد نخواهد شد.
ممنوعیت تمرین درمانی
خطرات و موارد منع تمرین درمانی کدامند؟
تکنیک های تمرین درمانی یکی از روش های درمانی غیر تهاجمی و ایمن است و چنانچه درمانجو شرایط ذیل را نداشته باشد و درمانگر وی نیز اصول استاندارد را رعایت نماید ، این تمرینات در تکمیل فرآیند فیزیوتراپی به درمان هرچه سریعتر ، اختلال ، بیماری یا ناتوانی وی کمک شایانی خواهد کرد.
این شرایط عبارتند از :
- عدم انجام اعمال جراحی
- عدم ابتلا به پوکی استخوان
- بیرون زدگی دیسک
- عدم ابتلا به بیماری های عفونی
- عدم ابتلا به بیماری های تنفسی
- عدم ابتلا به بیماری قلبی و عروقی
- عدم وجود التهاب در مفاصل
- آرتروز شدید
علاوه بر اینها ، شرایط و موقعیت هایی وجود دارد که در آن استفاده از تمرین درمانی ممکن است منع کاربرد داشته باشد.
تمرین درمانی در منزل
آیا تمرین درمانی در منزل امکان پذیر است؟
بلی ، در صورتیکه این تمرینات تحت نظر فیزیوتراپیست صورت پذیرد مانعی نیست ولی به علت اینکه انجام این نوع درمان فیزیوتراپی اصولاً به ابزارها و تجهیزات مکانوتراپی نیاز دارد لذا بهتر است ، در کلینیک فیزیوتراپی انجام گردد.
هزینه تمرین درمانی
تعرفه تمرین درمانی چقدر است؟
این نوع درمان در فیزیوتراپی به واسطه قرارگیری در زمره درمان ها و تکنیک های دستی ، با کد خدمت ۹۰۱۶۶۲ شناخته می گردد لذا برای اطلاع از هزینه تمرین درمانی به صفحه تعرفه های فیزیوتراپی مراجعه و کد خدمت مذکور را جستجو فرمایید.