فهرست مطالب :
مفهوم بی اختیاری مدفوع
بی اختیاری مدفوع چیست و چگونه است؟
بیماری بی اختیاری مدفوع به علت های گوناگون مثل آسیب عضلانی ، اختلالات دارویی و یا بیماری های نورولوژیکی ، اختیار اسفنگتر مقعد و در نهایت توانایی کنترل مدفوع را ندارد.
عوامل مختلفی از جمله قوام مدفوع ، ظرفیت رکتوم ، اختلال در احساس دفع و عملکرد عضلات کف لگن می تواند بی اختیاری مدفوع را تحت تاثیر قرار دهد.
افرادی که دچار اسهال دائمی به دلیل استفاده از داروهای رونده هستند یا روده کوتاه دارند و یا به دلیل تغییر قوام مدفوع گاهی دچار مشکل بی اختیاری می شوند.
عواملی مثل التهاب روده ، سرطان روده ، تومورهای روده ، سندروم ایمنی روده که باعث کاهش ظرفیت رکتوم شود می تواند باعث بی اختیاری شود.
بیماران نورولوژیک که معمولا دچار اختلال حس ناحیه مقعد هستند می توانند دچار بی اختیاری شوند.
افرادی که دیابت دارند نیز ممکن است گاهی دچار بی اختیاری مدفوع شوند.
گاهی افراد به علت آسیب به اسفنکتر داخلی یا خارجی مقعد عملکرد درست رکتوم را از دست میدهند و مبتلا به بی اختیاری می شوند.
در واقع این بیماری در گروه اختلالات و بیماری های عضلات کف لگن طبقه بندی می شود که از طریق فیزیوتراپی به صورت کامل قابل درمان می باشد.
خطرات احتمالی بروز بی اختیاری مدفوع
ریسک های ابتلا به بیماری بی اختیاری مدفوع چیست؟
تعدادی از عواملی که خطر ابتلا به بی اختیاری مدفوع را افزایش می دهند را در بخش زیر ملاحظه فرمایید :
افزایش سن
با بالا رفتن سن شانس ابتلا به این بیماری بیشتر است ، اگرچه بی اختیاری مدفوع ممکن است در هر سنی بروز کند اما در بزرگسالان در سنین ۶۵ سال یا بالاتر بسیار شایع تر می باشد.
جنسیت
این بیماری هم در مردان شایع است هم در زنان ولی بی اختیاری مدفوع ممکن است از عوارض بارداری و زایمان خصوصاً آسیب های زایمان طبیعی باشد. همچنین تحقیقات اخیر نشان میدهد که زنانی که از درمان جایگزینی هورمونی یائسگی استفاده می کنند ، خطر ابتلا به بی اختیاری مدفوع را در بدن خود افزایش می دهند.
آسیب عصبی
افرادی که سابقه ابتلا به بیماری های نورولوژیک مانند حملات مکرر سکته مغزی و بیماری ام اس همچنین ابتلا به دیابت طولانی مدت و سوانح جراحت مولتیپل اسکلروزیس (ضربه به کمر) یا انجام عمل جراحی کمر یا تنگی کانال نخاعی دارند ممکن است در معرض خطر بروز بیماری بی اختیاری مدفوع قرار گیرند. اینگونه سوانح ، جراحی ها ، بیماری ها و اختلالات ممکن است به اعصابی که به کنترل و احساس مدفوع کمک می کند آسیب وارد کرده و یا عملکرد آن را مختل کند.
ابتلا به زوال عقل
به صورت عمومی بی اختیاری مدفوع در مراحل آخر بیماری های نورولوژیکی مثل آلزایمر و زوال عقل رخ خواهد داد.
ناتوانی جسمی
عدم تحرک و ناتوانی ممکن است سرعت و نوع دسترسی به سرویس بهداشتی را مختل کند. آسیبی که باعث ناتوانی جسمی شود نیز ممکن است باعث آسیب عصب رکتوم شود که منجر به بروز بیماری بی اختیاری مدفوع در افراد گردد.
علائم بی اختیاری مدفوع
نشانه های بروز بیماری بی اختیاری مدفوع چیست؟
یکی از نشانه ها و علامت های ابتلا به بیماری بی اختیاری مدفوع عموماً در جریان بروز یک نفخ شدید در بیماران مبتلا به اسهال رخ میدهد و بسیاری گمان می کنند که این موضوع کاملاً طبیعی است ولی به هیچ عنوان نرمال نیست و باید این مسئله را جدی گرفت.
نوع دیگری از بی اختیاری مدفوع وجود دارد که در آن فرد از فرآیند نیاز به دفع مدفوع خویش آگاه نیست که به این نوع بی اختیاری مدفوع بی اختیاری خاموش مدفوع می گویند.
یک نوع از بی اختیاری مدفوع در بعضی از افراد بسیار رخ میدهد که این افراد اصولاً نمی توانند جلوی خروج مدفوع را گرفته و آن را کنترل نمایند.
در برخی از افراد بی اختیاری مدفوع آنقدر ناگهانی اتفاق می افتد که ایشان نمی توانند خود را به سرویس بهداشتی برسانند که به اصطلاح به این مشکل بی اختیاری فوری مدفوع گفته می شود.
بی اختیاری مدفوع ممکن است با سایر مشکلات روده بزرگ همراه باشد مانند :
- بی اختیاری گاز
- تولید گاز و نفخ شدید روده
- ابتلا به یبوست
- ابتلا به اسهال
علت بی اختیاری مدفوع
دلایل ابتلا به بیماری بی اختیاری مدفوع چیست؟
علت بی اختیاری مدفوع برای بسیاری از افراد به صورت عمومی بیش از یک علت است که ممکن است شامل یک یا چند مورد زیر باشد :
بروز آسیب عصبی
آسیب کلی یا جزئی به رشته اعصابی که وظیفه احساس مدفوع در راست روده را دارند یا اعصابی که کنترل عضلات اسفنکتر مقعدی را انجام می دهند می تواند منجر به بی اختیاری مدفوع شود. موارد زیادی می تواند به این رشته اعصاب آسیب برسانند ، از جمله :
- آسیب های زایمان طبیعی
- آسیب عصب ها در حین اعمال جراحی
- زور زدن مکرر در حین اجابت مزاج
- یبوست طولانی مدت
- آسیب نخاعی
- سکته مغزی
- دیابت
- اسکلروز چندگانه (ALS)
بروز آسیب عضلانی
آسیب به حلقه های عضلانی در انتهای رکتوم و عضلات کف لگن ممکن است پروسه کنترل مدفوع و دفع آن را دشوار یا غیر ممکن نماید. به این حلقه ها اسفنکتر مقعدی گفته می شود. به صورت عمومی این نوع آسیب در حین تولد نوزاد در زایمان طبیعی رخ می دهد که بیشتر به علت انجام اپیزیوتومی (برش در ناحیه واژن) یا انجام فورسپس (وکیوم) در هنگام زایمان و عوارض جانبی آن می باشد.
ابتلا به یبوست
بیماری یبوست مزمن ممکن است باعث تولید یک توده سفت و خشک مدفوع در ناحیه رکتوم شود و سایز آن بیش از حد بزرگ شده و باعث اشکال در دفع شود. این موضوع تحت عنوان مدفوع نهفته شناخته می شود. یبوست مزمن باعث می شود که در طی زمان ماهیچه های راست روده و روده و رکتوم بیش از اندازه قابل تحمل باز و کشیده شده و در نهایت ضعیف و مختل می شوند. این به مدفوعی که هنوز مراحل آبگیری آن تکمیل نشده است اجازه تردد در اطراف مدفوع نهفته داده و در نهایت باعث نشت آن می شود. یبوست طولانی مدت همچنین ممکن است باعث آسیب عصبی نیز گردد که آن هم به بی اختیاری مدفوع منتج خواهد شد.
اسهال
کنترل مدفوع جامد در مقعد بسیار راحت تر از مدفوع شل است ، در نتیجه مدفوع شل ناشی از بروز اسهال ممکن است باعث بروز بی اختیاری در مدفوع یا تشدید آن شود.
ابتلا به هموروئید
هموروئید وریدهای متورم ناحیه رکتوم هستند. این وریدهای متورم می توانند از بسته شدن کامل مقعد جلوگیری کنند و اجازه دهند مدفوع به بیرون نشت کند.
کاهش ظرفیت ذخیره سازی در رکتوم
به صورت عمومی رکتوم برای نگهداری مقطعی مدفوع کشیده شده و به حالت اول بازمیگردد. اگر به هر شکلی رکتوم زخم یا سفت شود ، نمیتواند به اندازه لازم کشیده شده و ممکن است مدفوع اضافی به بیرون جهیده و نشت کند. مواردی مانند انجام عمل جراحی ، پرتودرمانی یا ابتلا به بیماری های التهابی روده می توانند این چنین رکتوم را سفت و زخم کنند.
انجام عمل جراحی
آسیب عضلانی و عصبی در اعمال جراحی نواحی رکتوم و مقعد ، مانند برداشتن هموروئید و فیستول مقعدی می تواند منجر به بی اختیاری مدفوع شود.
بروز افتادگی احشای رکتال یا راستروده
بی اختیاری مدفوع می تواند نتیجه این وضعیت باشد که در آن رکتوم به سمت مقعد می افتد. کشش اسفنکتر رکتوم توسط پرولاپس به اعصابی که اسفنکتر رکتوم را کنترل می کنند آسیب می رساند. هرچه این مدت طولانی تر باشد ، احتمال بهبودی و هماهنگی مجدد اعصاب و عضلات کمتر می شود.
ابتلا به رکتوسل
این موضوع در زنان در صورتی رخ می دهد که رکتوم از ناحیه واژن بیرون بزند و باعث بی اختیاری مدفوع شود. این مشکل تحت عنوان رکتوسل مصطلح می باشد.
ضعف شدید عضلات کف لگن در بدو تولد
زمان مناسب مراجعه به پزشک جهت درمان بی اختیاری مدفوع
چه زمانی جهت درمان بی اختیاری مدفوع باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر در خانواده و دوستان شخصی دچار بی اختیاری مدفوع گردید ، باید فوری به پزشک یا فیزیوتراپیست خود مراجعه نماید به ویژه اگر این نوع از بی اختیاری بسیار رخ داده یا شدید هم شده باشد ممکن است باعث ناراحتی و مشکلات عاطفی شود. اغلب مردم خیلی خجالت میکشند که در مورد بی اختیاری مدفوع با پزشک یا درمانگر مذاکره و مشاوره داشته باشند ، اما این بیماری هرچه زودتر تشخیص و ارزیابی شود شانس درمان سریعتر آن بیشتر بوده و ممکن است خیلی زودتر از شر علائم آن خلاص شوید.
آزمایش تشخیصی بی اختیاری مدفوع
روشهای تشخیص بی اختیاری مدفوع کدام است؟
پزشک یا فیزیوتراپیست شما ممکن است پرسش هایی در مورد سبک زندگی ، نوع کار و داروهای مصرفی شما بپرسد و یک معاینه مختصر فیزیکی هم انجام دهد که به صورت عمومی این معمولا شامل بازرسی بصری مقعد می باشد.
تعدادی آزمایش نیز برای کمک به مشخص شدن علت بروز بی اختیاری مدفوع وجود دارد که در بخش زیر ملاحظه می فرمایید :
پایش و معاینه عضلات رکتوم به صورت دیجیتال
فیزیوتراپیست متخصص کف لگن از طریق پروب (سنسورهای حساس به فشار) و از طریق دستگاه بیوفیدبک ، نوع اختلالات و همچنین ضعف و قدرت عضلات اسفنکتر را ارزیابی کرده و هرگونه بی نظمی و عدم کارکرد ناصحیح در ناحیه رکتوم را بررسی و نتایج را ثبت می کند.
در طول این آزمایش از درمانجو خواسته می شود که پروب را به بیرون هدایت کند. این آزمایش برای بررسی صحت کارکرد عضلات کف لگن و همچنین خط زدن احتمال ابتلا به افتادگی رکتوم و احشای لگن می باشد.
آزمایش با دستگاه بایوفیدبک جدیدترین ، بی خطرترین و قطعی ترین روش تشخیص اختلالات عضلات کف لگن می باشد.
تست خروج بالن
این آزمایش با استفاده از یک بالون کوچک آب انجام می شود که به رکتوم وارد شده و بلافاصله از بیمار درخواست می شود که برای بیرون راندن بالون به سرویس بهداشتی مراجعه کند و در صورتیکه انجام این کار در بیش از یک تا سه دقیقه انجام شود احتمال اینکه فرد دارای اختلال دفع مدفوع (اجابت مزاج) باشد زیاد است.
مانومتری مقعدی
در این آزمایش یک لوله باریک و انعطاف پذیر به مقعد و رکتوم وارد می شود که یک بالون کوچک در نوک لوله منبسط می شود. این آزمایش به اندازه گیری میزان سختی و انقباض اسفنکتر مقعد و حساسیت و عملکرد راست روده کمک می کند.
سونوگرافی آنورکتال
در این روش یک ابزار باریک و با شباهت به گرز در مقعد و رکتوم وارد می شود که این ابزار با استفاده از ارسال سیگنال های صوتی و پردازش سیگنال های دریافتی ، تصاویر ویدئویی را تولید می کند که به پزشک اجازه می دهد تا ساختار اسفنکتر و عضلات کف لگن را بررسی نماید.
پروکتوگرافی
در این آزمایش از تصاویر ویدئویی اشعه ایکس استفاده می شود در حالی که فرد در یک توالت فرنگی مخصوص طراحی شده مدفوع می کند ، این آزمایش میزان مدفوعی را که رکتوم می تواند کنترل و نگه دارد اندازه گیری و همچنین میزان دفع مدفوع توسط بدن را ارزیابی می کند.
کولونوسکوپی
در این روش یک لوله انعطاف پذیر به راست روده وارد شده تا کل روده بزرگ را بررسی کند.
تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI)
تصویربرداری ام آر آی (MRI) می تواند تصاویر نسبتاً واضحی از اسفنکتر ارائه کرده تا مشخص شود که آیا عضلات دست نخورده هستند یا خیر. همچنین می تواند تصاویری را در حین اجابت مزاج ارائه دهد که به این عمل دفکوگرافی می گویند.
تخصص مورد تایید جهت درمان بی اختیاری مدفوع
جهت درمان بی اختیاری مدفوع به کدام پزشک مراجعه کنیم؟
اغلب درمانجویان از همکاران ما این پرسش را دارند که :
جهت درمان بی اختیاری مدفوع باید به چه نوع تخصصی در پزشکی مراجعه کرد؟
با توجه به اینکه بیوفیدبک یکی از روش های تشخیص و درمان بیماری های مرتبط با عضلات کف لگن می باشد لذا با معاینه و ارزیابی فیزیوتراپیست متخصص کف لگن و جواب به پرسش های متداول در مطب فیزیوتراپی می توانید جهت تشخیص و درمان این بیماری اقدام نمایید.
روش های درمان بی اختیاری مدفوع
بی اختیاری مدفوع با چه روش های درمان می شود؟
روشهای زیر به ترتیب اثربخشی در درمان بی اختیاری مدفوع اعمال می شوند :
بیوفیدبک
تمرینات کگل
تقویت عضلات کف لگن
تمرین روده
تحریک عصب ساکرال
تحریک عصب تیبیال خلفی
بالون واژینال (سیستم Eclipse)
درمان با فرکانس رادیویی
درمان بی اختیاری مدفوع با فیزیوتراپی
درمان بی اختیاری مدفوع با فیزیوتراپی چگونه است؟
در ابتدا برای کسانی که اسهال مداوم و یا سندرم روده کوتاه و یا غیره دارند باید از طریق پزشک متخصص کولورکتال دارو تجویز شود تا اسهال کنترل شده و مشکلات زمینه ای بیمار از کمتر شود.
مرحله بعد باید آموزش های لازم برای تغذیه صحیح و مراحل دستشویی رفتن به درمانجو آموزش داده شود و الگوی رفتار درمانی صحیح برای ایشان انجام شود ، و در مرحله آخر درمان بی اختیاری مدفوع از طریق متد بایوفیدبک می باشد.
در برخی از درمانجویان تمرین درمانی نیز انجام می گردد که شامل ورزش های کگل می باشد.
چگونگی درمان بی اختیاری مدفوع با فیزیوتراپی بایوفیدبک
درمان بی اختیاری مدفوع با بایوفیدبک چگونه است؟
این روش فیزیوتراپی از طریق پایش عضلات کف لگن با دستگاه بیوفیدبک و ارزیابی بسیار با دقت ، میزان انقباضات و صحت عملکرد و زمان بندی این عضلات از خروجی گزارشات تحلیلی می باشد.
با ارزیابی گزارشات و نمودارهای عملکرد عضلات کف لگن ، کلیه ضعف ها ، اسپاسم ها و پارادوکس های عضلانی و مشکلات در زمانبندی تشخیص داده می شود و در مرحله بعد برنامه درمانی درمانجو با الگوهای شبیه به بازی های رایانه ای تنظیم و در نتیجه بعد از چند جلسه علائم بهبودی ظاهر و مشکل به طور کامل رفع خواهد شد.
در این روش در ابتدای هر جلسه فیزیوتراپی ، اعداد دقیق میزان بهبودی درمانجو سنجش شده و فرد کاملاً در جریان روند بهبودی خود قرار خواهد گرفت.
میزان درد در درمان بی اختیاری مدفوع
درمان بی اختیاری مدفوع با بایوفیدبک با درد همراه است؟
خیر ، درمان بیوفیدبک به صورت کاملاً بدون درد انجام شده و برعکس یکی از درمان های فیزیوتراپی موثر ، ایمن و مطلوب می باشد.
عوارض جانبی بایوفیدبک
درمان بی اختیاری مدفوع با بایوفیدبک با عوارض جانبی همراه است؟
خیر ، به هیچ عنوان ، این متد درمان فیزیوتراپی توانبخشی است که طی فرآیند دریافت پالس های فشار و ارسال سیگنال های الکترونیکی به عضلات کف لگن و اسفنکتر توسط فیزیوتراپیست متخصص کف لگن انجام شده و هیچگونه عوارض جانبی به همراه ندارد.
بهترین روش درمان بی اختیاری مدفوع
بهترین روش درمان بی اختیاری مدفوع کدام است؟
بهترین و موثرترین روش درمان بیماری هایی با منشاء اختلال در عضلات کف لگن از جمله : واژینیسموس ، دردهای لگنی ، یبوست ، بی اختیاری ادرار ، تکرر ادرار ، شب ادراری کودکان ، یبوست کودکان ، احتباس ادرار ، افتادگی مثانه ، بی اختیاری گاز ، بی اختیاری مدفوع ، افتادگی رحم و احشای لگنی انجام فیزیوتراپی عضلات کف لگن توسط دستگاه بیوفیدبک میباشد.
در این روش ورزش های تخصصی مربوط به کف لگن به صورت دقیق آموزش داده میشود.
این روش یکی از روش های بسیار موثر در درمان بی اختیاری های مدفوع است. در حال حاضر آخرین سبک درمان بی اختیاری مدفوع فیزیوتراپی با دستگاه بایوفیدبک می باشد.
برگشت بیماری بی اختیاری مدفوع بعد از درمان
آیا درمان بی اختیاری مدفوع با متد بایوفیدبک برگشت پذیر است؟
یکی از پرسش های پرتکرار که همواره بعد از درمان فیزیوتراپی بایوفیدبک کف لگن ، از همکاران ما پرسیده می شود این است که :
ممکن است بیماری بی اختیاری مدفوع مجدد عود کند؟
بهترین پاسخی که می توان در جواب این سوال داد این است که متد بیوفیدبک در واقع یک توانبخشی و بازآموزی عضلات و سیستم عصبی کف لگن می باشد ، در صورتیکه که علت بی اختیاری مدفوع ضعف مادرزادی در عضلات کف لگن باشد ، درمان مجدد هر ۶ ماه یکبار باید انجام گردد در غیر این صورت عود مجدد این بیماری در افراد درمان شده با بیوفیدبک مشاهده نشده است.
پیشگیری از بروز بی اختیاری مدفوع
چگونه از ابتلا به بیماری بی اختیاری مدفوع پیشگیری کنیم؟
بسته به علت و علائم ، پیشگیری از بی اختیاری مدفوع غیر ممکن نیست. این اقدامات ممکن است شامل یک یا چند مورد زیر باشد :
کاهش یبوست
ورزش خود را افزایش دهید ، غذاهای پر فیبر بیشتر خورده و مایعات فراوان بنوشید.
کنترل اسهال
درمان یا از بین بردن علت اسهال ، مانند عفونت روده ، ممکن است به شما در جلوگیری از بی اختیاری مدفوع کمک کند.
زور نزنید
زور زدن در حین اجابت مزاج در نهایت می تواند عضلات اسفنکتر مقعد را ضعیف کرده یا به اعصاب آن آسیب وارد نماید.
هزینه درمان بی اختیاری مدفوع
هزینه درمان بی اختیاری مدفوع از طریق بایوفیدبک لگن چقدر است؟
برای مشاهده هزینه یک جلسه درمان بی اختیاری مدفوع (فیزیوتراپی تخصصی کف لگن) با دستگاه بیوفیدبک در بخش تعرفه های فیزیوتراپی کد خدمت ۹۰۰۱۳۵ را ملاحظه فرمایید.
۲ پاسخ
با عرض سلام
احتراماً بسیار خرسندیم از همراهی شما
سلامت و سعادتمند باشید.
مطالب علمی وکاربردی عالی را دریافت کردم، ممنون از زحمات کشیده شده در جمع آوری این مجموعه.